محمد ناظمی - عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد طبس

با بررسیهای صحرایی و مطالعه خصوصیات موفولوژیکی مخروط افکنه ها و دشت طبس می توان آنها را به دو گروه کلی تقسیم نمود. گروه اول از این مخروط افکنه ها دارای گسترش بیشتری بوده و بصورت مخروط مرکب خود شامل دو بخش مجزای قدیمی و جدید با خصوصیات ژئومورفولوژیکی متفاوت باشند. این گروه فراوانی بیشتر داشته و عمدتا در نواحی مرکزی و شمالی دامنه های غرب رشته کوه شتری قرار دارند. گروه دوم نیز دارای وسعت و گسترش کمتر و محدود به نواحی کوهپایه ای بوده و عمدتا در بخشهای جنوبی تر رشته کوه قرار گرفته اند. در مورد گروه اول فرایند رسوب گذاری فعال و جدید (توسط کانل اصلی ایجاد کننده مخروط) به بخشهای پائینتر و پای مخروط منتقل شده ولی در مورد گروه اول این عمل در راس مخروط و بر روی رسوبات قدیمی تر انجام می شودو مطالعه انجام شده نشان می دهد که الگوی مورفولوژیکی در نوع مخروط افکنه یاد شده ارتباط مستقیم و آشکاری با موقعیت و مکانیزم گسلهای فعال و ججنبای موجود در دشت طبس و دامنه های باختری رشته کوه شتری داشته و به عبارت دیگر با سازوکار تکامل ساختاری این رشته کوه مرتبط است. الگوی یاد شده به گونه ای است که هر جا گسل فعال طبس در مرز کوه و دشت قرار دارد و در راستای آن رشته کوه شتری بر پایی می نماید مخروط افکنه های جوان نوع دوم و هر جا که گسل یاد شده در بخشهای میانی دشت قرار گرفته و در راستای آن بخش قدیمی مخروط و رشته کوه با هم در حال برپائی هستند مخروط افکنه های نوع اول تشکیل یافته است. بدین ترتیب با مطالعه الگوی مخروط افکنه ها می توان اطلاعات پر ارزشی را در مورد گسلهای فعال کواترنری و فعالیتهای تکتونیکی جدید در دشت های آبرفتی بدست آورد.

طبس، مخروط افکنه، مورفوتکتونیک، کسل فعال، برپایی، فرسایش و رسوبگذاری