جمال فیلی - دانشجوی دکتری سازه های آبی، سازمان آب و برق خوزستان
امین بردبار - استادیار گروه سازه های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران

سد دز منبع تأمین کننده آب مورد نیاز شبکه آبیاری و زهک شی دز در 25 کیلومتری پایین د ست سد مخزنی و 6 کیلومتری سد تنظمی ی دز بر روی رودخانه دز در شهرستان دزفول و 150 کیلومتری شمال اهواز در خوزستان احدوث شده است. بهره برادری از شبکه آبیاری و زهکشی دز با وسعتی بالغ بر 125000 هکتار وز سال 1341 شروع شده است. تأ سیسات آبگیری شبکه آبیاری دز بر سد سد انحرافی از نوع سرریز ازاد بتنی با طول 394 متر و ارتفاع 4 متر از بستر رودخانه می باشد طراحی و احداث سریز سد انحرافی دز جهت عبور سیلاب بادبی 6000 متر مکعب بر ثانیه معادل حداکث ظرفیت تخلیه سرریزهای سدهای مخزنی و تنظیمی با آبگیری از طرفین انجام پذیرفته است ظرفیت آبگیسر کانال غرب یدر ساحل راست 157 متر مکعب بر ثانیه و آبگیر کانال شرقی در ساحل چپ 92 متر مکعب بر ثانیه مجموعا حدود 250 متر مکعب بر ثانیه می باشد پس از گذشت حدود 45 سال از زمان ساخت و بهره برداری از تاسیسات سد انحرافی دز مشکلاتی بروز نموده که تعمیرات اساسی آن اجتناب ناپذیر گردیده است طی سالیان متمادی بهره برداری، جزایر رسوبی در دریاچه بالادست سد انحرافی دز پدید آمده که بتدریج در سالهای اخیر بهم پیوستگی پیدا نموده و موجب تشدید رسوبگذاری در آبراهه ساحل چپ جلو دهانه آبگیر کانال شرقی و عدم تامین دبی مورد نیاز بطوریکه علیرغم وجود این تاسیسات هر ساله انحراف جریان پایه رودخانه به سمت آبگیر شرقی از طریق احداث خاکریزهای موقت انجام می پذیرد با وقوع هر گونه سیل در رودخانه خاکریزهای مذکور تخریب و احداث مجدد آنها الزامی می گردد در این مطالعه ابتدا به بررسی علل بروز رسوبگذری و مشکلات آبگیر پرداخته و در نهایت روشها و گزینه های مختلف تعمیرات اساسی سد انحرافی دز ارائه می گردد.

آبگیر، سد انحرافی، مشکلات آبگیری، تعمیرات اساسی