زهره ترابی - استادیار،گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
سعیده ملایی - کارشناسی ارشد معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

مسجد به عنوان مکانی مقدس و با اهمیت برای مسلمانان، که روزانه در آن به عبادت می پردازند، نمودی از فضایی مقدس و معنوی است. معماران تلاش دارند همواره مفهوم تقدس را از طریق مختلف در بناهای عبادتگاهی به مخاطب خویش انتقال دهند. مسجد شیخ لطف الله از بناهای ارزشمند و شاخص معماری ایرانی اسلامی در دوره ی صفوی می باشد، که می توان حضور نمادین مفاهیم حکمی را در بخش های مختلف کالبد این مسجد به خوبی مشاهده کرد، بنابراین، بررسی نحوه تجلی معنا در اجزای کالبدی معماری بنای مسجد شیخ لطف الله هدف اصلی پژوهش است. دستیابی به این هدف با مطالعه پیرامون فلسفی هر یک از اجزای کالبدی بنا و نحوه ظاهر شدن معانی در قالب بخش های مختلف مسجد، به دست آمده است. فرایند پژوهش در راستای پاسخ گویی به این پرسش شکل گرفته است که چگونه معنا توسط کالبد فیزیکی بنا متجلی می شود، به صورت نمادین مفاهیم حکمی هنری را به مخاطب القا می کند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی تحلیلی می باشد و برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای اسنادی استفاده شده است. نتیجه حاصل از این تحقیق مبین آن است که در هنر ایرانی اسلامی فضای فیزیکی و کالبدی، تنها دارای بعد عملکردی نیست، بلکه هر فضای معماری خلق شده در ارتباط مستقیم با معنا و مفاهیم مقدس است.

مسجد و هنر قدسی، مسجد شیخ لطف الله، معانی قدسی اجزای کالبدی