بهرام نوازنی - دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
ارام یزدی - شادروان دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

در تلاش برای همگام سازی جامعه ایرانی با انقلاب صنعتی و پیشرفت های فنی ملل اروپایی و همچنین جبران آنچه عقب ماندگی شدید مسلمانان در نتیجه بازماندن نیمی از بدنه اجتماع یعنی زنان، از تحصیل و رشد و مشارکت در کار و تولید و سازندگی کشور خوانده میشد، دولت ایران در دوره رضا شاه پهلوی با شتابی بیش از گذشته و اشتهایی زایدالوصف، مسیر نوسازی کشور را در پیش گرفت و در این مسیر، سیاستهای ضربتی را بهاجرا گذارد که از جمله آن، میتوان به کشف حجاب نسوان اشاره کرد. به زعم شاه پهلوی اول، با اجرای کشف حجاب، نخستین و مهمترین عامل انزوا و خانه نشینی زنان و بازماندن آنان از دانش روز و سازندگی کشور، برطرف و عقبماندگی کشور از قافله تمدن جهانی جبران میشد. اما این نهضت یا تحول شاهخواسته، به این راحتی ممکن نبود و سیل اعتراضات و مخالفت های مردمی از جمله از میان زنان کار را به بنبست کشاند. گرچه آشناکردن زنان ایران با دانش روز و ورود عدهای از دختران به مراکز آموزش عالی، زمینه های اولیه مشارکت سیاسی زنان و جهش آنان به ارکان بالاتر اجتماع را فراهم میکرد اما در مواردی نیز به شیفتگی و خودباختگی در برابر فرهنگ غرب انجامید که خود بر اعتراض و مخالفت با دولت دامن زد. این مقاله به روشی توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی، ضمن تشریح روند نوسازی ایران در دوره پهلوی اول، تلاش میکند تا چگونگی و میزان مشارکت سیاسی زنان در این روند را توضیح دهد.

ایران، پهلوی اول، کشف حجاب، مشارکت سیاسی زنان