سمانه سادات کلانتری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان گروه معماری کرمان ایران
آژنگ بقایی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان گروه معماری کرمان ایران

هندسه و شاخه های مختلف آن نقش اساسی در طراحی بناهای معماری قدیمی ایفا می کردند شاید در حال حاضر معماران بدون توجه به هندسه و نکات مهم دیگر طراحی انجام دهند و راحتی و اسایش دید ناظرین را برهم زنند ولی در گذشته مانند در دوران صفویه و مجموعه گنجعلی خان هندسه نقش اساسی در شکل گیری تک تک فضاهای موجود در این مجموعه را ایفا می کرده است هندسه معماری ایرانی که شاهکارهای آن به وفور در مجموع گنجعلی خان دیده می شوند به شکل گیری کامل معماری ایرانی و شناساندن آن به جهان نقش اصلی را دارا بودند در این مقاله سعی شده با مروری اجمالی بر پلان و مقطع حمام گنجعفی خان اشکاف هندسی و قوانین هندسی که به شکل گیری فضاهای این بنا کمک کرده اند را شناخته و و رابطه بین آنها را بررسی کنیم. مانند اکثر بناهای دوره صفویه در اقلیم گرم و خشک در این بنا هم با ایده گرفتن و آغاز کار با اشکال مربع و دایره در سقف رسیده که خود کاربندی و فرم گنبدی شکل بام را تشکیل داده اند، یعنی با کمک گرفتن از هندسه، فضاهای منظم و سازه ای را به وجود آورده اند که به راحتی پاسخگوی نیازهای بنا و افرادی که از آن استفاده می کنند را داشته باشد با دقت به پلان و مقطع ارتباط بین رسمی بندی های سقف و پلان ابتدایی کار کاملا مشهود است نقطه یابی های مربع و برای رسیدن به کاربندی سقف رسانده هشت ضلعی ها به سقف و تبدیل آن به دایره و شکل گیری بام گنبدی بنا که برای این عملکرد هم نقش تهویه را داشته و هم نورگیری و نقش سازه ای که سعی شده تمام این ویژگی های در بنا مشهود باشد.

هندسه، حمام گنجعلی خان، پلان