محمدرضا سمرقندی - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان
جمال مهرعلی پور - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان
امیر شعبانلو - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان
رزاق رحیم پور - کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان

مقدمه و هدف: ترکیبات Benzene, Toluene, Ethylbenzene, Xylene isomers) BTEX) از جمله پرمصرف ترین و خطرناک ترین ترکیبات آلی فرار می باشند که می توانند موجب بروز اثرات سوء بر سلامت انسان شوند. دود قلیان حاوی ترکیبات سمی فراوانی از جمله ترکیبات BTEX می باشد. هدف از این مطالعه تعیین میزان مواجهه فردی با ترکیبات BTEX در سفره خانه های سنتی شهر همدان می باشد. روش کار: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی – تحلیلی بود. به منظور اندازه گیری میزان غلظت ترکیبات BTEX در دود قلیان از هوای استنشاقی 25 نفر ازاستعمال کنندگان قلیان در 12 سفره خانه سنتی با استفاده از روش NIOSH1501 نمونه برداری شد و نمونه ها با دستگاه گاز کروماتوگرافی تجزیه شدند. نتایج: میانگین مدت زمان استعمال قلیان در هر وعده 9/28±52/32 دقیقه بود. میانگین دما و رطوبت نسبی سفره خانه های مورد بررسی به ترتیب برابربا 1/72±33/24 درجه سانتیگراد و 0/095±35 درصد بود. میانگین غلظت بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، ارتو، متا و پارا گزیلن در هوای بازدم افراد به ترتیب برابر با 1495، 2806، 2559، 810، 932 و 1146 قسمت در میلیارد بود. نتیجه نهایی: میانگین غلظت بنزن، تولوئن و اتیل بنزن در این مطالعه از حد مجاز تعیین شده توسط آژانس حفاظت محیط زیست بالاتر بود. در این مطالعه مشخص شد که دود قلیان موجب جذب تنفسی غلظت بالایی از ترکیبات BTEX می گردد ومی تواند به عنوان یکی از منابع عمده مواجهه افراد استعمال کننده با این ترکیبات تلقی گردد که به دنبال آن میزان احتمال بروز اثرات سوءبر سلامت افراد افزایش می یابد.

آلاینده های هوا ، استعمال دخانیات ، بهداشت محیط