محمد مجتبی کامل منش - استادیار، دانشگاه آزاد واحد شیراز، گروه گیاه پزشکی، شیراز، ایران،
مریم یار محمودی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، گروه گیاه پزشکی، شیراز، ایران

نماتد مولد گره ریشه Meloidogyne javanica در بسیاری از کشورها گزارش شده و خسارت وسیعی را به مزارع حبوبات و غلات م یزند. این نماتد روی ریشه حبوبات در بیشتر مناطق دنیا مشاهده شده است و سبب متورم شدن ریشه و نقصان محصول می گردد. به منظور بررسی اثر دور آبیاری بر روی صفات تکثیری این نماتد و تأثیر خسارت آن روی گیاه لوبیاسفید تحقیق حاضر در سال 1390 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز انجام گرفت. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلو کهای کاملاً تصادفی با سه تکرار پیاده گردید. سه فاکتور، رقم در دو سطح، دور آبیاری در سه سطح و آلودگی در دو سطح منظور گردیدند. مایه زنی نماتد در مرحله گیاهچه ای و به میزان 2000 تخم و لارو سن دو به ازای هر کیلوگرم خاک انجام گرفت، و دو ماه پس از مایه زنی صفات رشدی گیاه و شاخص های تکثیری نماتد اندازه گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده، اثر دور آبیاری برای تمامی صفات مربوط به تکثیر نماتد در سطح احتمال1% معنا دار شد. در صفات تعداد گره در هر ریشه، تعداد کیسه تخم در هر ریشه، جمعیت نهایی نماتد و فاکتور تولیدمثلی بیشترین مقدار مربوط به دور آبیاری 48 ساعت و کمترین مقدار مربوط به دور آبیاری96 ساعت بود که این دو در هر چهار صفت قید شده در سطح احتمال5% با یکدیگر اختلاف معنا دار داشتند. نتایج همچنین نشان داد که ارقام در دورهای آبیاری مختلف واکنش های متفاوتی به خسارت نماتد نشان می دهند. به طوری که هر چه رطوبت کمتر باشد، نماتد غیرفعال تر است و گیاه بروز بهتری دارد. بنابراین، در شرایطی که احتمال خسارت نماتد بالاست، شاید بتوان با مدیریت دور آبیاری نماتد را به حالت غیرفعال درآورد. البته در این حالت بایستی به عملکرد اقتصادی گیاه نیز توجه داشت

دور آبیاری، فاکتور تولیدمثلی، لوبیاسفید، نماتد مولد گره ریشه