مهرداد حنیفه یی - کارشناس ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
حمید دهقانی - استاد پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
رجب چوکان - دانشیار اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

بیماری پژمردگی فوزاریومی، نوعی بیماری محدودکننده کشت خربزه ییان در جهان و همچنین در ایران است. یکی از روش های کنترل این بیماری استفاده از ارقام مقاوم خربزه و طالبی است. در این تحقیق 57 توده خربزه و طالبی در شرایط گلخانه برای تعیین وضعیت مقاومت در مقابل بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی و روند تغییرات در فعالیت بیوشیمیایی در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. در این مطالعه، ریشه های زخمی شده گیاهچه های یک تا دوبرگی 15 روزه در 50 میلی لیتر سوسپانسیون حاوی اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 1×6 10 در میلی لیتر به مدت سه تا چهار دقیقه قرار گرفتند و مایه زنی شدند و سپس به سینی های کشت منتقل گردیدند.سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری به همراه پنج صفت فیزیولوژیک اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین توده ها برای همه صفات تحت مطالعه اختلاف معناداری وجود داشت. مقادیر ضریب همبستگی بین صفات مختلف نشان داد که سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری با میزان پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز، فنل کل، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز همبستگی منفی و معناداری داشت. برای تعیین دوری و نزدیکی توده ها و همچنین خوشه بندی آنها بر مبنای صفات تحت مطالعه، از تجزیه خوشه ای با روش Ward استفاده شد و با استفاده از معیار مربع فاصله اقلیدوسی توده ها در سه خوشه مجزا شامل مقاوم، نیمه مقاوم و حساس خوشه بندی شدند. در این آزمایش دورترین فاصله 28/67 میان توده های ایزابل و شادگانی2 به دست آمد و به ترتیب مقاوم ترین و حساس ترین توده ها به بیماری شناخته شدند. به نظر می رسد که با توجه به فاصله بین آنها، با انجام تلاقی و بهره گیری از پدیده هتروزیس، می توان به نتایجی دست یافت که دارای مقاومت بیشتری نسبت به توده های تحت بررسی باشد

پژمردگی فوزاریومی، تجزیه خوشه ای، خربزه و طالبی، همبستگی