محمد باقر یاری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
منصور غلامی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
محمود اثنی عشری - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا، همدان

در این تحقیق، چهار آزمایش مجزا جهت مطالعه عوامل مؤثر بر استقرار و رشد ریزنمونه های دو ژنوتیپ گردو Z60 و Z63 جمع آوری شده از ایستگاه تحقیقات گردوی تویسرکان اجرا گردید. آزمایش شامل بررسی پنج زمان نمونه گیری، چهار نوع ریزنمونه، سه حالت قرار دهی ریزنمونه روی محیط کشت و شش نوع ماده آنتی اکسیدان بودند. در هر دو ژنوتیپ، ریزنمونه های مریستم انتهایی و تک گره که در اریبهشت ماه گرفته شدند به دلیل داشتن نقطه فعال رشد و نیز شرایط فیزیولوژیکی مناسب بیشترین رشد و استقرار را دارا بودند و نسبت به سایر ریزنمونه ها از این نظر اختلاف معنی داری را نشان دادند. همچنین ریزنمونه هایی که به صورت عمودی و به سمت بالا روی محیط کشت قرار داده شدند رشد بهتر و بیشتری داشتند. در ژنوتیپ Z63 نتایج نشان داد که پلی وینیل پیرولیدون و فلوروگلوسینول موجب افزایش استقرار ریزنمونه ها و کاهش تعداد ریزنمونه های قهوه ای شده گردیدند و علاوه بر آن باعث افزایش معنی دار در وزن تر و قطر کالوس نسبت به سایر تمیارها شدند. در ژنوتیپ Z60 سیستئین اثر معنی داری در افزایش استقرار ریزنمونه ها، کاهش تعداد ریزنمونه های قهوه ای شده و افزایش وزن تر کالوس داشت.

گردو، ریز ازدیادی، قهوه ای شدن