عبدالستار دارابی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان
رضا صالحی - استادیار گروه علوم باغبانی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

این پژوهش به صورت آزمایش کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار به مدت یک سال زراعی ( 1390- 1391 ) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت از یازدهم آذرماه تا اول دی ماه به فاصله 10 روز و فاکتور فرعی چهار رقم سیب زمینی ( سانته، ساوالان، سانتانا و المرا ) بود. هنگام وقوع یخ بندان گیاهان در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه به ترتیب در مرحله غده زایی و رشد سبزینه ای بودند که در نتیجه کلیه اندام های هوایی بوته ها از بین رفتند ولی در تاریخ کاشت اول دی ماه گیاهان هنوز از خاک خارج نشده بودند. یک هفته قبل از برداشت، اندام های هوایی قطع و غده ها در اواخر اردیبهشت ماه برداشت شدند. در اولین نمونه برداری بعد از وقوع یخبندان، مقدار ماده خشک اندام هوایی و غده در کلیه ارقام کاهش یافت. رقم ساوالان سریع تر از سایر ارقام ترمیم یافت. همچنین سرعت ترمیم گیاهان در تاریخ کاشت 21 آذر سریع تر از تاریخ کاشت 11 آذرماه بود. بیشترین تجمع ماده خشک بوته در دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه به رقم ساوالان تعلق داشت. به دلیل بیشتر بودن مقدار ماده خشک بوته در تاریخ کاشت 11 آذرماه نسبت به 21 آذرماه، اختلاف عملکرد محصول در تاریخ کاشت 21 آذر ( 7/96 تن در هکتار ) در مقایسه با تاریخ کاشت 11 آذر ( 7/39 تن در هکتار ) در سطح معنا دار 5 درصد برتر بود. نتایج نشان داد که بر اثر یخبندان عملکرد کل و قابل فروش غده، درصد عملکرد قابل فروش و متوسط وزن غده در هر دو تاریخ کاشت 11 و 21 آذرماه در مقایسه با تاریخ کاشت اول دی ماه کاهش یافت ولی اثر یخ بندان بر متوسط تعداد غده و درصد ماده خشک غده معنا دار نبود. با توجه به نتایج این پژوهش به منظور اجتناب از خسارت یخ بندان به کشت زمستانه سیب زمینی در خوزستان از کاشت این محصول قبل از اوایل دی ماه بایستی اجتناب کرد و رقم ساوالان به منزله مناسب ترین رقم برای این کشت توصیه می شود.

اندام هوایی، رشد رویشی، غده، غده زایی، فنولوژی