مهدی حدادی نژاد - استادیار، کارشناس ارشد و دانشجوی سابق کارشناسی، گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سمیه قاسمی عمران - استادیار، کارشناس ارشد و دانشجوی سابق کارشناسی، گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
فاطمه عظیمی آهنگری - استادیار، کارشناس ارشد و دانشجوی سابق کارشناسی، گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

تمشک سیاه به دلیل وجود جمعیت های وحشی و طبیعی آن در سراسر کشور به خصوص در منطقه شمال از تنوع برخوردار است اما به جز مواردی محدود توجه جدی به آن نشده است. این پژوهش با هدف بررسی توده های وحشی تمشک سیاه در مناطقی از مازندران صورت پذیرفت. ابتدا مناطق و سپس توده های تمشک موجود شناسایی و بر اساس توصیفگر تمشک صفات برگ، شاخه، خار، گل و صفات کمی و کیفی میوه نمونه های تمشک سیاه در سه تکرار ارزیابی شد. نتایج نشان داد همبستگی منفی و معناداری بین میزان خسارت ظاهری آفات و بیماری ها در بوته با تعداد خار، جهت خار، سطح مقطع تنه و نوع برگچه انتهایی بوته ها وجود دارد. براساس نتایج تجزیه به عامل ها چهار عامل اصلی صفات خار، کمیت میوه، عادت رشد بوته و گلدهی بیش از 95 درصد از واریانس کل را توصیف کردند. صفات مرتبط با خار شامل اندازه و جهت خار، کرکدار بودن شاخه و سطح مقطع شاخه، اندازه میوه و اندازه گل 50 درصد واریانس کل را شامل می شدند. بنا بر نتایج تجزیه خوشه ای نمونه ها در حد تفاوت 100 درصد به دو دسته تقسیم شدند. نمونه های مربوط به منطقه قائم شهر با وجود قرار داشتن در یک منطقه با یکدیگر تفاوت نشان دادند و در دسته های جداگانه قرار گرفتند که مؤید وجود تنوع در بین ژنوتیپ های استفاده شده افراد محلی برای تمشک چینی است. در دسته دوم تفکیک نمونه ها با منشأ جغرافیایی آن ها مطابقت داشت.

تجزیه به عامل ها، تجزیه خوشه ای، خارداری، منطقه، همبستگی صفات