تولید و ارزیابی مقدماتی پایه های دورگ رویشی سیب (Mallus domestica Borkh.)

سیب یکی از مهم ترین درختان میوه دانه دار در جهان است و توسعه باغ ها روی پایه های رویشی از اولویت های کشور است. به منظور دستیابی به پایه های رویشی سیب سازگار با شرایط خاک کشور، تلاقی های هدفمندی بین ژنوتیپ های سیب پاکوتاه بومی ایران ( آزایش اصفهان و مربایی مشهد) به عنوان والد مادری و پایه های رویشی ( M9 ؛ M27 و B9 ) به عنوان والد پدری، از سال 1384 لغایت سال 1387 انجام گرفت. ارزیابی های مقدماتی نتاج ناشی از تلاقی ها و گرده افشانی آزاد برای گزینش پایه رویشی سیب با قابلیت افزایش رویشی آسان و همچنین مقاومت ظاهری به شته مومی انجام گرفت. از مجموع 3032 دانهال، شمار 218 ژنوتیپ با قابلیت افزایش رویشی آسان و مقاومت ظاهری نسبت به شته مومی انتخاب شدند. پس از غربال ثانویه در گلخانه با قلمه های خشبی و سامانه پاگرما (Bottom heat) ، شمار سیزده ژنوتیپ آسان ریشه زا با شمار و طول ریشه و حجم پینه (کالوس) زایی بیشتر، انتخاب شدند. داده های به دست آمده نشان داد که در میان ترکیب تلاقی ها، نتاج مربوط به ترکیب رقم آزایش اصفهان و پایه های M9 ؛ B9 و M27 دارای قابلیت ریشه زایی مناسب و نتاج ترکیب رقم مربایی مشهد با پایه های تجاری یاد شده، قابلیت ریشه زایی ضعیف تری از خود نشان دادند. نسبت شمار ریشه های اصلی به شمار ریشه های افشان در نتاج گرده افشانی آزاد ژنوتیپ های ایرانی بیشتر از پایه های خارجی بود. این صفت بر استقرار مناسب پایه در خاک و مقاومت به تنش خشکی اهمیت زیادی دارد و نشان دهنده سازگاری بیشتر این پایه های بومی با شرایط و محدودیت های خاکی کشور است.

Keywords:

اصلاح , تلاقی , قابلیت ریشه زایی , نتاج