سامان ابی زاده - دانشجوی دکترای شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
لیلا اللهویردیزاده - دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل
فاطمه سادات هاشمی حفظ آباد - دانشجوی کارشناسی مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل

مفهوم شهر ایرانی – اسلامی از دیرباز برآیندی از تعامل تفکر اسلامی و تمدن ایرانی بوده است. این مفهوم تا کنون در برخی از شهرهای ایران آن گونه که شایسته باشد مورد توجه واقع نشده است. پژوهش حاضر در تلاش است با مطالعه مولفه های شکل گیری شهر اسلامی و تطبیق آن با اصول شهرسازی ایرانی، به بررسی شهر اردبیل که از مشهورترین شهرهای آذربایجان در عهد ساسانی به شمار می آمده بپردازد. با آغاز دوران پس از اسلام هم چون سایر شهرهای ایران شاکله ی اردبیل نیز از شهرسازی ویژه ی این دوران متاثر شد، که آثار به جای مانده در شهر گویای این شکل می باشد. گویا راه و رسم ویژه ای در این سرزمین بوده است تا خانه، آبادی و شهر را بسازد و این راه و رسم اگرچه در دوران مدرن از طریق هجوم بی رویه ی شهرسازی، متناسب با ابزارهای مدرن دست خوش تغییر قرار گرفته است. با این حال یافته های این تحقیق نشان می دهد در شهر اردبیل، بافت مدرن خود را در بستری جای داده است که شهر اسلامی از گذشته برای او ایجاد نموده بود. شهر اسلامی اگر همچون بستری در نظر گرفته شود، که به تعبیر پیاژه همچون زبانی و به صورت کهن الگویی بر شناخت انسان محاط می باشد، روح حاکم بر اردبیل بوده و از طریق تصورات مردم و در خاطرات آن ها از هر نقطه جاری است. بازگشتن به محله، شهر و جستن زندگی در پیرامون فضای آشنا به انسان است که بر تصور او از ساختن شکل می دهد.

شهر اسلامی، شهر ایرانی، اسلام و شهرنشینی، اردبیل