حمیدرضا عظمتی - دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
شیماءالسادات مرعشی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ، تهران، ایران
سمیه پورباقر - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

مسجد به عنوان اصلی ترین بنای عبادی مسلمانان از ابتدای شکل گیری اسلام دارای جایگاه ویژه ای بوده است و همواره مسلمانان به انجام فرایض دینی خود در مسجد سفارش می شده اند. عبادت به عنوان محور فعالیت های مسجد ، باید به نحوی مطلوب انجام گیرد. بر اساس توصیه های پیامبر اسلام و امامان معصوم و همچنین آیات قرآن کریم عبادت باید در کمال سرزندگی و نشاط عبد انجام گیرد و مسجد به عنوان بنای اصلی عبادت باید بتواند این حس را در مخاطبان خود القا کند. اگرچه این حس بیشتر متاثر از ویژگی های روحی فرد می باشد لکن ویژگی های کالبدی نیز می تواند به تقویت این احساس در مخاطبان عام خود کمک کند. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل کالبدی موثر بر ارتقاء احساس سرزندگی مخاطبان مسجد می باشد به گونه ای که فرد در کنار سایر ویژگی هایی که مبنای به کمال رسیدن سرزندگی و نشاط هستند به وسیله محیط فیزیکی نیز فرد را به این سمت سوق داده شود. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و مطالعات گسترده اسنادی ، فقهی و روایی مبنای پژوهش می باشد. در انتها با استفاده از تحلیل محتوا، اصول ارایه گردیده است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان دریافت عواملی همچون خلوت، سکوت، هویت و کار آیی از عوامل موثر بر ایجاد حس سرزندگی در مخاطبان مسجد و افزایش کیفیت محیط های عبادی است.

مسجد ، سرزندگی ، اسلام ، عوامل محیطی، معماری مسجد