آیدا صدرالسادات - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد
حمدالله سجاسی قیداری - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد
علی اکبر عنابستانی - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه فردوسی مشهد

تاکنون مقوله امنیت و ترس از جرم در مناطق روستایی از جمله اهداف اساسی نیروی انتظامی قرار گرفته است. در حالیکه مطالعات متعدد در شهرهای ایران و جهان نشان می دهد که با گسترش رویکردهای پیشگیری محیطی و ایجاد تغییرات محیطی به منظور کاهش جرم خیزی فضاها و افزایش قابلیت امنیتی آن ها، دریچه ای نوین به تامین امنیت گشوده شده است که می تواند همراستا با رویکردهای اجتماعی و انتظامی عمل نماید. مطالعه جرم در زمینه روستایی یا جرم شناسی روستایی که در اوایل قرن بیستم رشدی آهسته داشته، هم اکنون به سرعت رو به پیشرفت است و توجه به موضوع امنیت در مناطق روستایی اهمیت یافته است. لذا ضرورت بررسی و کاربست رویکرد پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی در مناطق روستایی مشخص می شود. چرا که از جمله فضاهایی که تاثیر گذار بر احساس امنیت در بین روستاییان می باشد فضای کالبدی روستاهاست. معماری قدیمی روستایی ایران نمود بارزی از احترام به مفهوم امنیت بوده است و نیاز است با توجه به تحولات کالبدی- فضایی روستاها، معیارهای فضاهای امن روستایی را شناسایی نمود. در این مطالعه تلاش شده است با روش شناسی تحلیل تیوریکی به بررسی ادبیات نظری مربوط به نقش عوامل فضایی-کالبدی روستاها بر میزان احساس امنیت پرداخته شود. نتایج نشان می دهد که علاوه بر تعدیل اصول پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی (CPTED) برای مناطق روستایی، می توان معیارهای دیگری را همچون فرم و ریخت شناسی فضا، کیفیت و آسایش بصری-محیطی، ادراک عمومی از فضا و کیفیت عملکردی فضا را نیز در نظر گرفت.

فضاهای کالبدی روستایی، احساس امنیت، جرایم روستایی، ادراک محیطی، CPTED،