بیتا بستانی - کارشناس ارشد مهندسی شهرسازی
عباس وثیق نیا - کارشناس ارشد برنامه ریزی ارشد

شکل گیری شهرهای اسلامی بر محوریت سه عنصر مسجد، محله و بازار بوده است که از بین این سه مشخصه ، مسجد حایز اهمیت است، چراکه دین اسلام همواره بر اتحاد افراد و گردهمایی مسلمین اشاره دارد و مسجد مکان مناسبی جهت این فعالیت می باشد. از طرفی در شهرسازی، برپایی قرارگاه های رفتاری جهت افزایش حقوق شهروندی در نظام اجتماعی، از اهمیت بسیاری برخوردار است که در شهرسازی اسلامی، قرارگاه های رفتاری در جلوه مساجد نمایان می شوند. هدف از این تحقیق، بررسی جایگاه مساجد در شهرهای صدر اسلام است تا با الگوگیری از آن ها، بتوان به ارتقا کیفی و عملکردی مساجد امروزی در فضاهای شهری پرداخت. دلیل اهمیت این موضوع نشیت گرفته از اهمیت شهرهای اسلامی است که با احیا نقش مساجد، به بالاترین حد خود می رسد. روش تحقیق به صورت تحلیلی Bتوصیفی بوده و در این تحقیق به منظور دستیابی به اطلاعات و استخراج مبانی نظری، از روش اسنادی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که گام اول جهت ارتقا الگوی شهرسازی اسلامی، مکانیابی مساجد، بررسی سرانه و تراکم محدوده و مصالح به کاربرده شده در سازه و نمای آن می باشد در حالیکه الگوگیری از طراحی و معماری مساجد موفق، در گام و اولویت بعدی است.

مسجد، شهرسازی اسلامی، قرارگاه رفتاری