سرور داوری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه فردوسی
علیرضا راشکی - استادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه فردوسی مشهد
مرتضی اکبری - استادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی اصغر طالبانفرد - کارشناس ارشد منابع طبیعی، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی

پدیده بیابان زایی مختص اقلیم خاصی نیست، اگرچه نقش این پدیده در مناطق خشک و نیمه خشک برجسته تر از سایر مناطق است. بیابانزایی خطری جدی برای بسیاری از کشورهای جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. گسترش سریع بیابان زایی منجر به خسارت های اقتصادی، تخریب محیط زیست، شرایط ناپایدار سیاسی محلی و هرج ومرج های اجتماعی شده است. این فرایند همواره باتخریب خاک و منابع آب، پوشش گیاهی و دیگر منابع در شرایط طبیعی و اکولوژیکی همراه است. در این پژوهش تاثیر اقلیم در روند بیابان زایی منطقه دشت قاسمآباد بجستان بر اساس مدل ایرانی IMDPA مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، ابتدا نقشه واحدهای کاری (رخساره های ژیومورفولوژی) با استفاده از نقشه های شیب، زمین شناسی، پوشش گیاهی، کاربری، تصاویر رقومی ماهواره ای لندست 5 و بازدیدهای میدانی، در نهایت 3 واحد، 8 تیپ و 16 رخساره ژیومورفولوژی تهیه گردید. پس از ارزشدهی به شاخص های بیابان زایی مدل در واحدهای کاری، نقشه شدت خطر بیابان زایی تهیه گردید. نتایج ارزیابی نشان داد، معیار اقلیم با ارزش 1/81 درکلاس متوسط بیابانزایی قرار دارد و شاخص بارش سالیانه و خشکی نقش موثر و کلیدی در بیابانزایی منطقه مورد مطالعه ایفا میکنند.

معیار اقلیم، شدت خطر بیابانزایی، IMDPA، قاسم آباد، بجستان