عباس شفایی - استادیار گروه رادیولوژی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
محمود نظر پور - استادیار گروه رادیولوژی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
اسماعیل پسیانیان - مربی گروه رادیولوژی دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز

امروز سرطان یکی از عوامل فزاینده واصلی مرگ و میر در جوامع صنعتی و پیشرفته است. پرتو درمانی یکی از روشهای اصلی درمان در این بیماران بوده بطوریکه در ایالات متحده حدود 60% درمان بیماران را شامل می شود . اساس درمان صحیح در پرتودرمانی بر توزیع یکنواخت دوز در میدان درمانی است چرا که لازم است دوز یکسان به تمام نقاط تومور برسد . حداکثر خطای توصیه شده توسط انجمن فیزیک پزشکی آمریکا برای مجموع عملکردها 5 % است در حالی که آژانس بین المللی انرژی اتمی آن را 3% توصیه می نماید . بر طبق گزارشات مراکز فوق الذکر، خطای بیش از مقادیر توصیه شده لازم است مورد بررسی قرار گیرد. مجموعه خطاهایی از جمله: خطاهای سیستماتیک، اختصاصی و انسانی شامل خطاهای دستورالعملی و درمانی در عدم قطعیت دوز تخمینی تومور دخالت دارد. خوشبختانه در دهه اخیر پیشرفت های سریع در ابزارهای دوزیمتری از جمله در دزیمتری های in vivo به وجود آمده است که به عنوان ابزار کارآمدی در ارزیابی این خطاها بار گرفته شده و امکان کنترل دوز دریافتی تومور در حین درمان را میسرمی سازند؛ با بهره گیری از آنها می توان هر نوع سیگنال خارج تولرانس توصیه شده را فراهم کرد. هدف از این مقاله عبارت است از : بررسی کلیه عوامل موثر بر خطاهای انسانی، سیستمی، اندازه گیری، محاسباتی، مجموعه ی خطاهای اختصاصی زنجیره کنترل کیفیت (Q.C) برای دوز ورودی و خطاهای مرحله عملکردی (خطاهای دزیمتری) است که مجموعه آنها موجب افزایش خطا در تخمین و محاسبه دوز تومور میگردد . سپس روشها ومتدهای کشف این خطاها وبرخی دیگر از خطاها که بدون بهره گیری از این ابزارها و متد ها مخفی باقی می ماند، مورد بررسی قرار گرفته است . بطور کلی می توان ذکر کرد که با بهره گیری از این متدها می توان بطور پیوسته کار کرد دقیق کلیه اجزای سیستم پرتودرمانی را کنترل نمود. مرور دوره ای داده های دزیمتری in vivo همراه با آنالیز آماری آنها و بررسی خطاهای مقادیر دوز محاسبه شده و دوز ورودی اندازه گیری شده، موجب بهبود فرایند کنترل کیفیت طرح های درمانی می شود. همچنین داده های به دست آمده می تواند در راهنمایی فیزیسیست و انکولوژیست در جهت ارتقاء پرتو درمان مفید واقع شوند.

دوزیمتری، پرتو درمانی، invivo