فاطمه غلامی - استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
نجف جوکار - استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

ادب شفاهی نقش مهمی در زیرساختهای ادبیات مکتوب ما ایفا میکند و دربارهی آثار عرفانی این نقش برجستهتر است.سخن گفتن بر منبر و یا کرسی، در حضور جمع به منظور تعلیم و تذکیر در میان عارفان پیشینهای دیرین دارد. از جمله متونعرفانی در ادبیات که با این شیوه پدید آمدهاند میتوان به معارف بهاءولد، معارف محقق ترمذی و مجالس سبعه مولوی، فیه ما فیه و معارف فرزندش سلطان ولد اشاره نمود. مطالب این متنها که بیشتر بر منبر و برای جمع ایراد شده است؛ اغلب با بیانیساده و نزدیک به زبان گفتار و با بهرهگیری از عناصر فرهنگ عامه است. هدف این نوشتار نشان دادن نشانهها و نمودهای زبانی و محتوایی فرهنگ عامه در متون یادشده است. تمثیل، مثل و داستانهای عامیانه حکمی برگرفته از زندگی اجتماعی، مشاغل مردم و فرهنگ آنها، برخی ویژگیهای دستوری و آوایی زبان گفتار، استفاده از واژههای محلی، فراوانی اصوات، صراحت لهجه، بیپروایی در سخن و سادگی و ایجاز کلام، از ویژگیهای این متون است که در حوزه شناخت فرهنگ شفاهی و ادبعامه، اهمیت و ارزش ویژهای دارد

گفتارهای صوفیه، فرهنگ شفاهی، زبان گفتار، فرهنگ عامه