عبدالرسول حسنی فر - استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان
کمال اسماعیلی - کارشناسی ارشد تاریخ

با کمال جنبش تصوف از سدهی سوم تا هشتم هجری قمری، اهل تصوف به هویت انسجام یافتهای دست یافت و این هویت ناب و تاثیرگذار در مراکزی همچون خانقاه، هویت جمعی و به مرور، فعالیتهای دگر دینی و حتی سیاسی را نیز تجربهکرد و بزرگانی همچون ابوسعید ابوالخیر را که در پی کرامت انسان و آزادیهای فردی و وجد و سرور بود در تقابل با حکومتها و اندیشههای فقاهتی صرفا ظاهری و نیز مشروعیت دهندهی حکام و حکومتهای وقت قرار داد؛ تا جایی که قولو غزل و سماع بوسعید وی موردی مهم بر این ادعا میباشد. محوریت این جریان عرفانی بر اساس مکانی به نام خانقاه است. بارونق گرفتن اندیشههای عرفانی، خانقاهها نیز به مرور افزایش یافت و در آستانهی قرن چهارم و پنجم در خراسان بیش از دویست خانقاه وجود داشت، که از جملهی آن میتوان به خانقاههای ابوسعید ابوالخیر اشاره کرد. در این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی تلاش می گردد جایگاه خانقاه و کارکرد آن در عرفان اسلامی با تاکید بر خانقاه ابوسعید ابوالخیر مورد بررسی قرار گیرد

خانقاه، عرفان اسلامی، ابوسعید ابوالخیر مهنه، خراسان