فریده لازمی - دانشگاه تبریز
سیدمصطفی شهرآیینی - دانشگاه تبریز

هیوم در دورانی ظهور میکند که در آن دوران جهان به شدت تحت تاثیر رشد علم واقع بود. اما از آنجایی که این فیلسوف تجربهگرا متاثر از بارکلی است، بیشتر بر جنبهی تجربی علم انگشت گذاشته و معتقد است که تمام شناختهای انسانینشات گرفته از تاثرات حسی است. وی برای بنا نهادن این مبنای جدید برای معرفت بشری متوسل به یک قانون کلی میشود و آن عبارت است از اینکه تمام محتویات ذهن آدمی متشکل از انطباعات و تصورات میباشد که منشاء همهی آنهاتجربهی حسی است. بعد از صدور این قانون کلی، برای معرفت بشر، هیوم اعتقادات خود را مورد بررسی قرار میدهد، اعتقاداتی نظیراعتقاد به اصل علیت، اعتقاد به وجود جوهر 1 روحانی و... . وی در نهایت به این نتیجه میرسد که هیچ یک از این اعتقادات به تجربهی حسی بشر در نمیآیند. بنابراین حکم به وجود این اعتقادات با توسل به حس یا عقل باطل است.اما وقتی انسان به حوزهی عمل و زندگی روزمره پا میگذارد، نمیتواند وجود این اعتقادات را منکر شود. در این مقاله ما تلاش میکنیم با رجوع به فصول اول، دوم، پنجم و ششم بخش چهارم کتاب رسالهای درباب طبیعت آدم یو فصول هشتم و دوازدهم بخش های اول، دوم و سوم کتاب تحقیق در فهم بشری ،شک هیوم و تعریف وی از جوهر را تشریح کرده و نشان دهیم که هیوم حتی با نفی جوهر روحانی نمی تواند یک شکاک تمام عیار باشد

شک، جوهر روحانی، انطباعات، تصورات، ، هیوم