سمانه جعفری - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

فقر از اصطلاحات کلیدی عرفان است، از این رو بسیاری از عرفای بزرگ سنت اول و سنت دوم عرفانی به تعریف و ذکردرجات و مراتب آن همت گماشتهاند. اما دیدگاه محیی الدین ابن عربی که از عرفای برجسته سنت دوم به حساب میآید در باب فقر قابل توجه و البته در ظاهر متفاوت است. بیانات شیخ در باب ارتباط دوسویه عالم و خداوند جزو بخشهایی از فصوص الحکم است که سالهاست دستمایه خردهگیری منتقدان وی گشته در حالی که شیخ در بخشهای دیگر همین کتاب و نیز در سایر آثار خود پاسخهای موجهی به ایرادات ایشان داده است و با استناد به همین آثار، شطح برشمردن این دست از سخنان شیخ نیز موجه مینماید. به هر تقدیر در این مقاله عباراتی از آثار ابن عربی که به مقوله فقروافتقار پرداخته است پس از ذکر نظریات شارحان، مستشرقان و سایر صاحب نظران، مورد تحلیل قرار گرفته تا دیدگاه شیخ به درستی تبیین و تشریح گردد

ابن عربی ، فقر ، افتقار، فصوص الحکم