نقد خویشتن عرفانی در شعر فارسی

نقد خویشتن آن است که پدیدآور در جایگاه منتقد اولیه ، خود به نقد اثر، روش و یا نگرش ادبی خویش اقدام کند. در عینحال؛ در تعریف نقد خویشتن، باید معلوم کرد که مراد از من یا خویشتن چیست آیا منظور من شخصی است)یعنی منتقد، در فردیت خود( یا من اجتماعی)یعنی منتقد بهعنوان عضوی از یک جامعه، مثل جامعۀ شاعران(، یا من بشری)یعنی منتقد بهعنوان یک انسان با مفهوم عام آن( و یا من الهی)یا عرفانی( من الهی یا عرفانی آن است که منظور از من ، منتقد، بهعنوان انسان که خلیفۀ خداوند در زمین است، باشد. انسانی که وظایف و تکالیفی دارد و قصور در انجام آنها، سزاوار انتقاد است و چه کسی شایستهتر از خود او برای انجام چنین نقدی ! در این پژوهش سعی خواهیم کرد که مفهوم این اصطالح را در حوزۀ خودانتقادی ادبی تعریف کنیم. برای این کار، به مطالعۀ شواهدی از نظم فارسی خواهیم پرداخت که شعرا من را با چنین مفهومی بهکار بردهاند و همزمان اثر، روش و یا نگرش ادبی خویش را مورد انتقاد قرار دادهاند.

Keywords:

خودانتقادی , نقد خویشتن , من الهی یا عرفانی , شعر فارسی