احد بیوته - کارشناس ارشد،دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان خوراسگان ، ایران

روزنامه ملانصرالدین یکی از روزنامههای مهم ، بحثانگیز و روشنگر در تاریخ روزنامهنگاری آذربایجان و دوران مشروطه می باشد؛ این نشریه فکاهی و انتقادی در سال 6091 م به سردبیری جلیل محمدقلیزاده و به زبان ترکی آذربایجانیمنتشرمیشد که نخست در شهرتفلیس )از 6091 تا 6061 میلادی( و سپس در شهرهای تبریز )در 6096 میلادی( و باکو )از 6099 تا 6096 میلادی( به چاپ رسید. هدف اصلی نشریه ملانصرالدین ترسیم دنیای مدرن روزگار خود در قالب کاریکاتور و طنز سیاسی و در کنار آن انتقاد از حکومتهای ایران و عثمانی ، خرافات و عادات ناپسند مردم قفقاز و برخی از کشورهای اسلامی بود که در این راستا این نشریه توانست در بیداری مردم و جنبش مشروطه ایران ، نقش مهمی را ایفا کند. نشریه ملانصرالدین در کنار تحلیل و بررسی مسایل ژیوپلیتیک مهم منطقه و روزگار معاصر خود ،به موضوعاتحساس اجتماعی همانند حقوق زنان ، تجدد غرب گرایانه و...نیز می پرداخت که این مهم نیز یکی از عوامل نفوذ این نشریه در میان مردم بود.در یک جمع بندی کلی نگارندگان این نشریه بیشتر از همه ، نبود آگاهی های عمومی شهروندان و سبک زندگی آنان و همچنین فساد و نا عدالتی حاکمیت را مورد نقد قرار داده بودند. براساس اهمیت این نشریه و تاثیرآن بر ادبیات معاصر ،در این پژوهش به معرفی ،تاریخچه ،اهداف و تحلیل محتوای این نشریه با تاکید بر هشت شماره آن که در شهر تبریز منتشر شده است ،پرداخت شده است واین پژوهش درصدد ترسیم یک فضای کلی از نحوه ی نشر،مطالب ارایه شده ،نویسندگان و هنرمندان مرتبط با این نشریه و تاثیرگذاری آن در عرصه مشروطه خواهی مردم ایران است.

ملانصرالدین، محمد قلی زاده، طنز، تحلیل محتوا، ادبیات مشروطه