زهره خلیلی - دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
دره دادجو - هیات علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

رازناکی در دیوان حافظ، بر چهار سطح واژه ، بیت ، غزل و دیوان شاعر سایه افکنده است. در این مقاله به بررسی راز در سطح غزلیات خواجه پرداخته شده است و جهان رازناک حافظ از این زاویه بررسی میشود. بر غزلیات حافظتفسیرهای متفاوت و گاه ناهمسازی ارایه گردیده است به نظر میرسد این مسیله مربوط به عنصر یا کیفیتی رازآلود در محتوای شعر او باشد که زمینه ساز تفاسیر متنوع و متفاوت شده است، و این جهان رازآلود و پیچیده حافظ هرگونه قضاوتقطعی و مطلق را از خوانندهی اشعارش سلب میکند به نظر میرسد یکی از رموز مانایی و جلال این دیوان شعر، همینمعماها و رازهای ناگشوده است رازهایی که به صورت رشتهای نامریی و سری ولی ژرف ساخت و محکم کل غزل را به هم پیوند میدهند. در این مقاله تلاش شده است باکشف این رشتههای نامریی و سری و مطالعه و بررسی بر روی آنها،الگو یا مدلی به منظور رازگشایی از غزلیات حافظ ارایه شود؛ لذا چهار شیوه رازگشایی از دیوان خواجه معرفی میگردد که عبارتند از: 1-رازگشایی به روش حافظ به حافظ، 2- رازگشایی به روش ابهام شخص پنهان، 3- رازگشایی به روشاستتار تعمدی شاعر، 4-تحلیل روانکاوانه با رویکرد به کهن الگوها.بر روی تعدادی از غزلیات حافظ حداقل یکی ازروشهایی رازگشایی فوق کاربرد دارد و حداقل دستاورد این رازگشاییها رفع پارهای از ابهامات موجود در غزل و درک پیام کلی یا وحدت موضوعی آن و مشاهده انسجام ساختاری در قالب غزل است.

حافظ به حافظ، استتار تعمدی شاعر، ابهام شخص پنهان ، تحلیل روانکاوانه با رویکرد به کهن الگوها