شیرزاد طایفی - دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

رویکرد توصیفی به شهرها، روستاها، دریاها، و کاخها و دربارهای پادشاهان از دیرباز مورد توجه و علاقه شاعران بزرگ و نامی ایرانزمین بوده است، تا بدین وسیله احساسات درونی خود را اعم از مدح یا هجو با قطعه شعری بیان کنند، وزیباییها و تصاویر کلی برگرفته از این مکانها را برای مخاطبان آینده ترسیم نمایند. همین امر باعث شده بعد از گذشت چندین صد سال، خوانندگان بتوانند با دنیای گذشته خود ارتباط معنایی و تصویری برقرار نمایند. کشور ایران نیز از جملهسرزمینهایی است که در طول تاریخ با پیشینه درخشان و تمدن پرشکوه خود، به داشتن شهرها و اماکن زیبا معروف بوده،که همواره مورد مدح و وصف شاعران پر آوازه قرار گرفته است. یکی از این شاعران بلندآوازه و نامی این سرزمین، افضلالدین بدیل بن علی خاقانی شروانی است، که بسیار دلبسته و شیفته محاسن شهرهای ایران شده است؛ چنانکه درمواجهه با این شهرها بیش از سایر شاعران، زبان به مدح گشوده و در اندک مواردی به هجو روی آورده است. در مقاله حاضر کوشیدهایم به شیوه استقرایی، با پژوهشی درباره شهرهای ایرانی بازتابیافته در اشعار فارسی و عربی خاقانی شروانیکه تاکنون چندان مورد توجه شاعران و پژوهشگران قرار نگرفته است، تصاویر مختلف این شهرها را از منظر یک شاعر برجسته مورد بررسی قرار دهیم، تا گامی هر چند کوچک در بازنمایی ایده و نگرش یک شاعر بزرگ نسبت به ایران و شهرهای مختلف آن برداریم.

خاقانی شروانی، ایران، شعر فارسی، شعر عربی، تصویرپردازی