مرضیه کلکین نما - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه اصفهان مدرس دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان

پدیدهی تناص یا بینامتنیت یا تداخل متون، از موضوعات برجسته نقد معاصر است که در یک معنای کلی به اندیشه انتقال معنا یا لفظ یا هر دو از یک متن به متنی دیگر یا از یک اثر ادبی به اثر ادبی دیگربا اختلاف در مقصد و هدف اطلاق میگردد و یکی از پدیده های زبانی شایع در آثار شاعران است. از جمله روابط بینامتنی میتوان به بینامتنی قرآنی اشاره کرد که ادیب از معانی و الفاظ ناب قرآن کریمدر کلام خویش بهره میجوید. ابوسعید ابوالخیر از عرفا و شعرای بزرگ قرن چهار و پنج هجری است. ما در این پژوهش برآنیم روابط بینامتنی قرآنی در اشعار ابوسعید ابوالخیر را بررسی نماییم. شیوهپژوهش در مقاله پیش رو تحلیلی-توصیفی است که با استقراء و استخراج رباعیات ابوسعید و تحلیل محتوایی آنها به تبیین فرآیند بینامتنی این اشعار با آیات قرآن کریم براساس نظریه بینامتنیت کریستوامیپردازد. بررسی بینامتنیت در اشعار ابوسعید ابوالخیر مبین این واقعیت است که شاعر یکی از راههای به تصویر کشیدن تجارب شخصی خویش را استمداد از آیات قرآن میبیند تا از این رهگذر اثرپذیری خود را در برابر کلام حق، قرآن کریم آشکارا و این حقیقت را که بر باورهای دینی خود سخت پایبند است، اعلام کند.

قرآن کریم، بینامتنیت، ابوسعید ابوالخیر