فاطمه ثواب - دکترای زبان و ادبیات فارسی
محمدعلی محمودی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

گروهی از پژوهشگران با مطالعه و بررسی روایتهای غنایی به این نتیجه رسیدهاند که مربع معنایی گریماس در این روایتها ساختاری سیال و پویا دارد و حتی میتوان به کمک فرایند جدیدی به نام نردبان معنایی که همان مربعهای معنایی متوالی است، معانی انتزاعی موجود در ساختار روایت ها را به گونهای سیال ترسیم کرده و مراحل تولید معانی موجود در آنها را از معنای اولیه تا معنای نهایی آن به نمایش درآورد. به همین منظور، در این پژوهش با طرح این مساله که آیا مربع معنایی گریماس در ژانرهای عرفانی نیز ساختاری پویا و متحرک دارد و تا چه اندازه فرایند نردبان معنایی، با ساختار روایت های عرفانی قابل تطبیق است ؛ با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی و تجزیه و تحلیل ساختار معناشناسانهی چند روایت عارفانه از منطق الطیر و الهی نامه ی عطار از منظر فرایند نردبان معنایی پرداختهایم. پس از تجزیه و تحلیل مشخص شد که معنا در مربع معنایی این روایتها دارای ساختاری دینامیکی است و فرایند نردبان معنایی با روایتهای عرفانی نیزهمخوانی دارد.

مربع معنایی گریماس، نردبان معنایی، روایتهای عارفانه، عطار، منطق الطیر و الهی نامه