فرشته محجوب - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

تابو یا پرهیزه آن دسته از رفتار، گفتار یا امور اجتماعی است که بر طبق رسم و آیین یا مذهب، ممنوع و نکوهشپذیر است این واژه که از زبان تونگا ماخوذ است ناشی از نیروی مرموزی به نام مانا است که در اشیاء خاص باعث تقدس و یا نحوست آن می شود. فروید معتقد است این اصطلاح مفهومی است که اعتقادی حرام و لازم الاجتناب از آن استنباط می شود. به زعم وی تابوها قدیمی ترین مجموعه قوانین غیرمدون بشری است که به مقاومت آگاهانه فوق العاده ای نیازمند است که خود ازقداست تابو، تاکید مکرر بر زیر پا نگذاشتن آن و نیز کیفر شدیدی که برای نقض کنندگان آن در نظرگرفته شده است مایهمی گیرد. تابوها در آغاز از طریق پدر و مادر و مراجع اجتماعی منتقل شدهاند ولی این امکان وجود دارد که در نسلهای بعد به عنوان یک استعداد روانی موروثی، شکلی سازمان یافته پیدا کنند . تابو بر اساس موقعیت زمانی، مکانی، فرهنگی و اجتماعی متفاوت و بیش از آنکه بر پایه عقل و منطق استوار باشد تابع عرف است و به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود. در ادبیات ویژه کودکان و نوجوانان تابوهایی جداگانه وجود داردکه رعایت حریم آن به هنگام ترجمه از زبانی به زبان دیگر می بایست الزاما رعایت گردد. تابوهایی همچون عشق؛ مرگ قهرمان داستان و به ویژه والدین در پایان و حین داستان طلاق،بیماری های روانی، نوشیدن مشروبات الکلی و سایر مواد مخدر ،خودکشی و موضوعات جنسی، شکنجه و توصیف مراحل آن، حیوان آزاری، مفاهیم سیاسی و مذهبی که دارای حدود و ثغوری است و بسیاری دیگر از تابوها که اغلب مردم و حتینویسندگان و مترجمان آثار کودک از آن اطلاع چندانی ندارند و ابعاد آن در نزد هر ملیتی متفاوت است و یک مترجم برجستهو توانا به هنگام بازگرداندن آن به زبان مقصد، عنداللزوم می بایست بر آن اشراف داشته و از آن مطلع باشد. پژوهش حاضر درصدد است ضمن بررسی آراء جدید روانشناسان درباب تابو و انواع آن و نیز دلایل پیدایش و بازتاب روانی این مبحث درمیان جوامع مختلف، انواع آن را در ادبیات کودک و به ویژه در ترجمه برای این قشر بررسی نماید. این نظریه ها بر اساس آراءبرجسته ترین صاحب نظران ادبیات کودک همچون پروفسورایتینن، فرناندز لوپز، کلینبرگ، سرویک، اکنل و شاویت و نیز همراه با شاهد مثال در متون ادبی و ترجمه آن ها خواهد بود که ناآشنایی با اصول مذکور و یاعدم رعایت هریک، باعث تناقض و تضادهای فکری و فرهنگی درکودکان و نوجوانان خواهد گردید

ادبیات کودک، تابو، ترجمه، متن مبدا، متن مقصد