فرزانه مظفریان - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد فیروزآباد، فیروزآباد، ایران
ناهید امیری - کارشناس ارشد و دبیر دبیرستانهای بیرم لارستان

مکاری و نیرنگبازی از مقولاتی است که در داستانهای اسطورهای و قصههای عامیانه بسیار مورد توجه قرار میگیرد و به نظر میرسدریشهی آنها نیروی شر مونثی است که در اساطیر آفرینش ایرانی، سامی و یونانی دیده میشود. جهیکا یا جهی کاهندهی فر، دختر اهریمنو نیروی ویرانگر هستی است که در اساطیر یونانی به صورت پاندورا، زن زیبایی که صندوقچهی بدیها را به زمین میآورد. همان حوایعصیانگر اساطیر سامی که در تورات از دستور خدا سرپیچی میکند و با خوردن میوهی درخت ممنوعه مایهی نزول بشریت از بهشت برین به زمین میشود. در شاهنامهی فردوسی که روایتگر تاریخ و اساطیر ایرانیان است ، زنان از نقش قابل توجهی برخوردارند و نکتهیقابل طرح در این است که از میان 32 زن شاهنامه 7 زن مکار و حیلهگرند که 4 زن )زن جادو، سودابه، گردآفرید و منیژه( مربوط به دوران پهلوانی و 3 زن )دختر اردوان، زن بهرام و شیرین( مربوط به دوران تاریخی است. تعداد اندک زنان مکار در شاهنامه نسبت به کل زنان شاهنامه که همگی فرشتهخو و شجاع و بادرایتند، با توجه به مکر زنان در دیگر داستانهای اساطیری و عامیانه قابل توجه است.

زنان مکار، اسطوره، شاهنامه، مکر