هومن ناظمیان - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و زبانها، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

مقامه نویسی را می توان موفق ترین و مهم ترین نوع ادبی در ادبیات قدیم عربی در حوزه داستان پردازی دانست. اگرچه همه مقامه های عربی داستانی نیستند و محققان آنها را به سه نوع داستانی، شبهداستانی و غیر داستانی تقسیم کرده اند. ناصیف یازجی، ادیب معروف لبنانی در قرن 19 یکی از مهمترین نمایندگان آخرین نسلهای ادبای محافظه کار عرب بود که به منظور احیاء ادبیات کهن عربیبه تقلید از بدیع الزمان همدانی و حریری، شصت مقامه با نام مجمع البحرین در نیمه قرن نوزدهم میلادی نوشت. اگر چه ابعاد تعلیمی بر مقامه های او غلبه دارد ولی این مقامه ها از جنبه های داستانی،تهی نیستند. در این مقاله کوشیده ایم با روش توصیفی تحلیلی به بررسی جنبه های داستانی در این مقامه ها بپردازیم. از این شصت مقامه، نه مقامه یعنی مقامه های بدویه، صعیدیه، حلبیه، هزلیه، صوریه، مصریه، انطاکیه، دمیاطیه و قدسیه تا اندازه ای دارای جنبه های داستانی هستند. این تعداد 15 % مقامه های مجمع البحرین یازجی را تشکیل می دهند. وجود عناصر گفتگو، گره افکنی، گره گشایی و روایت تا اندازه ای به این مقامه ها ابعاد داستانی بخشیده است.

مقامه نویسی، ناصیف یازجی، جنبه های داستانی