هرمز رحیمیان - عضو هیات علمی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
بهرام پروین گنابادی - عضو هیات علمی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
فرزانه حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

ایران در اوایل قرن بیستم تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی زیادی را تجربه کرد تا اینکه تلاش مشروطه خواهان به ثمررسید و عاقبت در چهاردهم مرداد 1221 ش/ 1321 ق نهضت مشروطه پیروز شد. نهضت مشروطه یکی از مهم ترینرویدادهای تارخ معاصر ایران است که ابعاد گسترده آن همواره از جنبه های مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به طور خلاصه از جمله عوامل مهمی که باعث شکل گیری این نهضت شد می توان به تاسیس چاپخانه، نشر روزنامه ها ومطبوعات، اعزام محصل به فرنگ، تاسیس مدارس در ایران و حضور و روشنگری روشنفکران اشاره کرد، که با توجه بهموضوع، در این مقاله بر روی تاسیس چاپخانه و انتشار روزنامه ها و مطبوعات تمرکز شده است. در این راستا نخست به طور خلاصه به انقلاب مشروطه پرداخته شده است، سپس دو عامل نخست از بین عوامل موثر در شکل گیری آن، یعنیتاسیس چاپخانه و انتشار روزنامه ها و مطبوعات، بررسی شده اند. در این مسیر روزنامه های مهم و موثر معرفی و بررسی گردیده اند. این روزنامه ها و مقالات سهم بسزایی را در شکل گیری نهضت مشروطه بر عهده داشتند. از انتشار اولینروزنامه در سال 1212 ق. تا پیروزی نهضت بیش از هشتاد نشریه در ایران به چاپ رسید. در طی این مدت، مطبوعات بهزبان مردم نزدیک تر شدند و غالبا بیانگر عقاید و آراء سیاسی و اجتماعی بودند. همچنین چندین نمونه از این دست روزنامه ها، که نقش زیادی در افشاگری و روشنگری اذهان عمومی داشتند از جمله روزنامه های اختر، قانون، حکمت، ثریا، پرورش و حبل المتین مورد بحث و بررسی قرار گرفتند

انقلاب مشروطه، انتشار روزنامه، مطبوعات دوره مشروطه، مقالات انتقادی