راضیه زواریان - دکترای زبان و ادبیات فارسی،استادیار و عضو هیات علمی واحد یادگار امام ره

اصطلاح فرمالیسم یا صورت گرایی به مفهوم کشف شرح و بسط صورت در اثر هنری است، مبنای مکتب صورت گرایی اصالت صورت یا نظریه صوری است وهمه ی صورت گرایان در پی آن هستند تا کمال صورت در اثر ادبی را جستجوکنند.نطریه ی فرمالیسم که از نظریات سوسور ریشه می گیرد،اساسا کاربرد زبان شناسی در مطالعه ادبیات است. به بیان دیگر،آنان به جای تحلیل محتوا، به بررسی فرم می پردازند و معتقد هستند که محتوا صرفا انگیزه ای برای بیان فرم است. البتهآغاز نمود صورت گرایی روسی با مقاله رستاخیز واژه ها ی ویکتور شکلوفسکی در 9191 صورت گرفت و توسط افرادیچون بوری تینیانوف و بوریس ایخنباوم هم ادامه پیدا کردودر مدتی کوتاه به یکی از مهم ترین آیین های اندیشه گرایانه سده ی بیستم تبدیل شد. در نقد صورت گرا، مسایلی مثل تلمیحات، اسطوره ها،نمادها، اشارات تاریخی و ادبی، آشناییزدایی،باستان گرایی ،جنبه های نحوی، وزنی و آوایی، پیرنگ، درون مایه، طرح اثر و قالب مورد توجه قرار می گیرد.یکی از مسایل مهم درباره ی آثار ادبی، نقد وتحلیل آنهاست وبا توجه به این که تحلیل ساختاری شعر به شیوه ی نقد و تحلیل صورت گرایان بسیار نزدیک است به همین دلیل، نویسنده در این مقاله، ابتدا به بررسی مقدماتی نقد صورت گرایانه و اصل رستاخیزواژه و تشخص زبان پرداخته و سپس با توجه به این نوع نقد، وجوه هنری و زبانی منظومه عاشقانه ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی را مورد توجه قرارداده است تا کمال قدرت ومهارت شاعرآن وشناخت ایشان به ویژگی های یک اثر هنری و ادبی فاخرآشکار گردد.

نقد صورت گرایی، ویس و رامین ، رستاخیز واژه ها ،تشخص زبان ،ساختار