طیبه جنگ آزموده - کارشناس ارشد تاریخ اسلام
اعظم تقی پور - دانشجوی دکترا تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان

ایرانیان قویترین ارتباط را،با عربها داشتند.باهم در تبادل و تجارت بودند،درعین وقوع جنگهایی،روابط سیاسی هم بین آنها برقرار بود که به همین جهت ایرانیان در عربها تاثیر گذاشتند واز آنان متاثر گشتند.روابط بین ایرانیان و عرب به دوران باستانی باز میگردد.ارتباط بین دو ملت از زمان حکومت اشکانیان وجود داشته اما در روزگار ساسانیان فزونی یافته است.عربها قدیمیترین ملتهایی بودند که با ایرانیان ارتباط داشتند.اعراب درنبرد قادسیه،سپاهیان یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی را شکست دادند.سرزمین باستانی ایرانیها هویت منحصر بفرد فرهنگی و سیاسی خود را حتی پس از پیروزی اعراب و نابودی امپراتوری ساسانی حفظ کرد.اسلام یکی از جهانیترین و درخشانترین تمدن های بشری بوده و هست.تمدن اسلامی درمیان تمدن های موجود دامنگستر ترین و پرحاصلترین تمدن است.خدمت یک قوم به یک دین این است که نیروهای مادی و معنوی خود،ذوق و استعداد و فکر و ابتکار خود را در اختیار آن قرار دهد.ایرانیان بیش از هر ملت دیگر نیروهای خود را در اختیار اسلام قرار دادند و بیش از هر ملت دیگر در این راه صمیمیت و اخلاص نشان دادند.به همان نسبت که اسلام یک دین همه جانبه است و بر جنبه های مختلف حیات بشری سیطره دارد،خدمات ایرانیان به اسلام نیز وسیع و گسترده و همه جانبه است و در صحنه ها و جبهه های گوناگون صورت گرفته است.اولین خدمتی که باید از آن نام برد،خدمت تمدن کهن ایرانی به تمدن جوان اسلامی است.خدمات ایرانیان مسلمان در جبهه های مختلف صورت گرفته است:جبهه نشر و تبلیغ و دعوت ملتهای دیگر،سربازی و نظامی،علم و فرهنگ،ذوق و صنعت و هنر.تمدن اسلامی به این دلیل در ایران نفوذی عمیق داشت که نیاز معنوی و روحی ایرانیان را سیراب میکرد،در غیر این صورت نمیتوانست چنین در ایران به شکوفایی برسد.ایرانیان به دلیل برآوردن نیاز عمیق معنوی،تمدن اسلام را پذیرا شدند و خلاقانه و حیرتانگیز در راه اعتلای تمدن اسلامی کوشیدند.این کوشش چنان بود که تمدن اسلامی را تمدن ایرانی-اسلامی میخوانند و در سیر تاریخی آن بیش از هر سرزمین و نژادی به بزرگان فرهنگ ایران و دانشمندان و هنرمندان ایرانی اشاره می شود.ایرانیان صاحب حکومت باستانی و تمدنی اصیل بوده و با علوم و معارف آشنایی کامل داشته اند.آنها بهرهمند از دانش و ادبیات بودهاند.ایرانیان فعالترین عناصر اسلامی در بنای میراث جاودان عربی اسلامی هستند وبا کمک ایرانیان بنای تمدن اسلامی مرتفع گشت.در این نوشتار با استفاده از منابع کتابخانه ای،به توصیف و تحلیل خدمات ایرانیان به تمدن اسلامی در زمان عباسیان میپردازیم.

ایرانیان،تمدن اسلامی،عباسیان