محمد وحید مهرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
صالح رفیعی - استادیار پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی
علی کاشی - استادیار پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی

هدف از تحقیق حاضر اثر مشاهده الگوی ماهر و مبتدی بر اکتساب و یادداری مهارت پرتاب آزاد بسکتبال در افراد با سطوح مختلف توانایی تصویرسازی بود. بدین منظور از بین دانش آموزان داوطلب در این تحقیق پس از تکمیل پرسشنامه تصویرسازی، 60 نفر ( 30 نفر با نمره تصویرسازی بالا و 30 نفر با نمره تصویر سازی پایین ) برای حضور در آزمون انتخاب شدند و به طور تصادفی در 6 گروه تصویرسازی بالا الگوی ماهر، تصویرسازی بالا الگوی مبتدی، تصویرسازی بالا گروه کنترل ، تصویرسازی پایین الگوی ماهر، تصویرسازی پایین الگوی مبتدی و تصویرسازی پایین گروه کنترل قرار گرفتند. شرکت کنندگان همگی راست دست بوده و آشنایی قبلی با مهارت شوت بسکتبال نداشتند . در مرحله اول از تمام ورزشکاران شرکت کننده در تحقیق پیش آزمون که شامل 10 پرتاب شوت بسکتبال است گرفته شد. سپس کلیه شرکت کنندگان با توجه به پروتکل تمرینی گروهشان، 8 جلسه و در هر جلسه 30 پرتاب ( 3 بلوک 10 تایی ) در کل 240 پرتاب آزاد بسکتبال انجام دادند. گروه های تجربی در ابتدای هر بلوک تمرینی با توجه به گروهی که در آن قرار دارند ویدیوی مربوط به الگوی ماهر و یا مبتدی را تماشا کردند. این ویدیو شام الگوی ماهر و یا مبتدی از دو زاویه روبرو و بغل که با سرعت معمولی و آهسته پخش می شدند، بودند. اما گروه کنترل در فاصله هر بلوک هیچ کار خاصی را انجام نداده و هیچ نوع ویدیویی را تماشا نکرد و صرفا استراحت کوتاه داشتند. در پایان جلسات تمرینی پیش آزمون که شامل 10 پرتاب همانند شرایط پیش آزمون بود، انجام گردید نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که افراد با توانایی تصویرسازی بالا نسبت به افراد با توانایی تصاویر سازی پایین استفاده بیشتری از یادگیره مشاهده ای برده و در نتیجه یادگیری بهتری داشتند. همچنین بررسی تفاوت میان الگوی ماهر و مبتدی نشان داد که افراد با توانایی تصویر سازی بالا بطور معنی داری از مشاهده الگوی ماهر بهره می برند . یکی از مهترین بخش های فرایند یادگیری مشاهده ای ویژگی های فرد مشاهده گر می باشد که یکی از مهمترین این ویژگی ها توانایی تصویرسازی افراد می باشد، بطوریکه افراد با توانایی تصویر سازی پایین کمترین بهره را از تماشای مدل ماهر و مبتدی بردند چرا که توانایی ایجاد تصاویر حافظه ای روشن از کدهای حافظ ای را نداشتند ولی افراد با توانایی تصویر سازی بالا بیشترین استفاده را از ما ماهر بردند تا مبتدی.

الگوی ماهر، الگوی مبتدی، یادگیری مشاهده ای، مهارت پرتاب آزاد بسکتبال، توانایی تصویر سازی