مرتضی محمودی مهماندوست - دانشجوی دکترای شهرسازی دانشگاه هنر تهران
وحیده قاسمی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری

بررسی تاریخی شهرسازی اسلامی و مصادیق آن مبین این مطلب است که در محلات، علاوه بر نظام کالبدی رایج و متناسب، رفتارهای اجتماعی گسترده و مفاهیمی متعالی از زندگی انسان ها در ظاهر و باطن محلات مسکونی جریان داشته است. در شهر اسلامی ضمن پاسخگویی به نیازهای فردی و مادی، بستر آرامش معنوی و توجه بهنیازهای روحی انسان چون امنیت، عبادت و حیات جمعی نیز فراهم شده و رفتارهای فردی در بطن رفتارهای اجتماعی تعریف و تبیین میشد. اما به تبع پیامدهای زندگی مدرن و تغییر در ساختار رفتارهای انسانی، آسیبها و عوامل مخربی مفاهیم زندگی جاری در مسکن و محله را تحت تاثیر و تنزل قرار داد. مقاله حاضر ضمن مرور مفاهیم ارزشمند زندگی در محله اسلامی، آثار و نتایج بیتوجهی به مفاهیم اسلامی در شهرسازی معاصر را بررسی و تحلیل کرده و رهیافتی برای تقویت مفاهیم والای زندگی محلی را ارایه خواهد داد. روش تحقیق، ترکیبی از روشهای تفسیری- تاریخی و علی و معلولی بوده که با توصیف و تحلیل ارایه شده است. نتیجه اینکه عوامل مختلفی سبب تنزل کیفیت زیست در محلات در سال های اخیر گردیده که از آن جمله میتوان به کمرنگ شدن اصالت و احساس تعلق به خانه و محله و بیتوجهی به مفهوم حریم در محلات را اشاره کرد.

محله، اصالت، حس مکان، حریم، شهرسازی اسلامی