آزیتا رجبی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
محمد نگهبان مروی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
مهرناز رضوانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

انسان به دنبال جامعه ای برای تحقق خواسته هایش بوده است و هنر دینی باید این خصیصه را داشته باشد که انسان را به تکامل برساند. برخی از محققین همواره تلاش کرده اند که اهمیت اسلام در تفسیر شهر را کمرنگ نمایند. در حالیکه اتکای اولیه به اسلام به عنوان مبنایی برای تحلیل اساسا0 منطقی بود. جایگزینی مفهوم شرقی با اسلامی بر این پایه استوار بود که فرم شهری و نظام سازمانی غالب در اکثر شهرهای سنتی در جهان اسلام، بالاخص در خاورمیانه، از الگوهای پیش از اسلام ریشه گرفته است.الگوی سازمانی مسلط شهرها از الگوی مدیترانه ای بهره گرفته اما ریشه نظم و یکپارچگی موجود به واسطه مجموعه ای از راهبردها و اصول ساختمانی به وجود آمده محصول فقه است که از کاربست ارزش های شریعت در فرایند شهرسازی است. ملاحظات فقهی در رابطه با فعالیت ساختمانی اشرافیت وسایل حمل و نقل که متاثر از توانایی شتر است بسیار موثر بوده است. فرهنگ اسلامی عنصر تاثیرگذار تمدن اسلامی است . ویژگی های شهر اسلامی در یک نوع ساختمانی خاص نظیر مسجد جمع بندی نمی شود. چنانچه موضوعات شکل دهنده بافت شهرهای اسلامی رفتارهای ارزشی ساکنان شهرهای اسلامی ضوابط و مقررات شهرسازی شهرهای اسلامی را همراه مشخصه های شهر اسلامی و اقدامهای مجاز و غیر مجاز در دسترسی ها عناصر شهری در پهنه ربض و مدینه در کنار هم قرار دهیم به اصول پیدا و پنهان شهر اسلامی پی می بریم. شهرهایی که ابنیه آنرا می توان به واجب مستحب مباح مکروه و حرام قابل تقسیم دانست. این مقاله که به بررسی ضوابط و مقررات در شهرسازی شهرهای اسلامی پرداخته با استفاده از مدل تحلیلی دیدگاه شهر اسلامی مبتنی بر قوانین و دستورات اسلامی را تاکید می کند. هدف این مقاله شناسایی اصول شهرسازی و ساختمانی است که شهرهای اسلامی را شکل داده است.. حال آنکه بسیاری از این دستورات در زندگی امروزه نیز کاربرد دارد و رفاه و آسایش بیشتری را برای شهروندان ایجاد خواهد کرد. ساز و کار حقوقی با استفاده از فقه بر کالبد شهر اسلامی اثر گذار است و کالبد بر ارزش اجتماعی دارای تاثیر است. اسلام باید بیش از پیش معمار شهر اسلامی و نه مقیم آن باشد. زیرا شهر آیینه فرهنگ عمومی است و فضاهای شهری و شهروندان دارای تاثیر و تاثر متقابل بر یکدیگر هستند

ضوابط، مقررات، شهرسازی، شهرهای اسلامی