هادی اعظمی - دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
منوره محمودی - کارمند آموزش و پرورش شهرستان نیشابور
محسن سلطانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

کشورهای مختلف با توجه به سطح قدرت ملی خود، همواره در صدد توسعه دامنه نفوذ و اثر گذاری خود در ماوراء مرزهای خود و بویژه در مناطق و کشورهای با اهمیت جهان هستند. کشور جمهوری آذربایجان واقع در منطقه قفقاز جنوبی، بدلایلی مانند قرار گیری در همسایگی روسیه و ایران، داشتن ذخایر بزرگ نفت، قرار گیری در حاشیه خزر و ... مورد توجه فراوان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای از جمله ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، ناتو، ترکیه، اسراییل و عربستان سعودی قرار گرفته است.مقاله حاضر در پی یافتن مهمترین اهداف حضور این بازیگران سیاسی در آذربایجان و همچنین تبعات آن بر منافع ملی ایران است. به نظر می رسد وجود ذخایرنفتی، موقعیت جغرافیایی آذربایجان در همسایگی روسیه و ایران و دریای خزر بعنوان بخشی از منبع تامین انرژی جهان آینده، استفاده از پیوستگی های قومی و زبانی، تلاش برای گسترش حضور اقتصادی و نظامی، تلاش برای کاهش نفوذ رقبای منطقه ای و فرامنطقه ای، تلاش برای گسترش دموکراسی و رعایت حقوق بشر، تبلیغات و نفوذ فرهنگی، از مهمترین این اهداف می باشد.چنین تلاشی برای گسترش حضور همه جانبه درجمهوری آذربایجان، بدون شک برای منافع ملی ایران که 765 کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارد خالی از تبعات مختلف در عرصه های گوناگون سیاسی امنیتی، اقتصادی و فرهنگی نخواهد بود.

قدرت منطقه ای، فرامنطقه ای، تنش، جمهوری آذربایجان، ایران