ابراهیم رومینا - استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

وحدت گرایی مبتنی بر آرمان، ایده، ایدیولوژی، تفکر، قرایت یکسان و همگون در ارتباط با پدیده ای دینی، سرزمینی، الهی و حتی غیرالهی است که بستر کنش و کوشش های جمعی را شکل می دهد. در این نوع تفکر، پدیده مورد نظر حقیقتی جهانگیر محسوب می شود که برای رسیدن بدان باید تلاش کرد. در حوزه سیاسی یکی شدن اصل اساسی وحدت گرایی و مروجان آن محسوب می شود و در جهت تشکیل جامعه یکدست و یکنواحت که همه در آن مکلف به گردن نهادن به یک عقیده اند کوشش می گردد. این پژوهش با بررسی تعدادی از خشونت های بزرگ و مروجان و کنشگران آن در سرزمین های اسلامی، با این مساله روبرست که ماهیت و کارکرد این خشونت ها چیست مروجان خشونت چه نوع آرمانی دارند آرمان مورد نظر تا چه حد واقعیت دارد آرمان های مورد نظر چه آموزه هایی دارند ماهیت این نوع آموزه هایی چیست و ده ها مساله از این قبیل. وجود نوعی تفکر آرمانی وحدت گرایانه در بین ادیان و مذاهب الهی و انسانی و از جمله اسلام مبدا شروع خشونت ها محسوب می گردد. وحدت گرایی مزبور در مقام عمل با برداشت ها و اشتباهات انسانی همراه شده و این خطا و اشتباه تبدیل به خشونت و تندروی و در نهایت تبدیل به شرارت می گردد که در آن کشتن، شکنجه دادن، درد رساندن و آوارگی انسانها امری پسندیده محسوب می گردد و عاملان این فجایع انسانی سزاوار پاداش اند. در ارتباط با مورد مطالعه این پژوهش داعش برآیند تفکر مزبور را می توان در تجمع افرادی از شهروندان مختلف کشورهای جهان در یک فضای جغرافیایی ویژه، ترسیم نقشه ای ادعایی با گستره ای جهانی، لباس و پرچم مشترک و کنش جمعی مشترک، ترویج احساسات یکسان، قرایت ساده و سطحی از آموزه های دینی جهت یکسان کردن افراد مختلف و غیره دید. این پژوهش با اتکا به منابع کتابخانه ای و اسنادی و با روش توصیفی- تحلیلی در پی بررسی رابطه آرمان وحدت گرایی در جهان اسلام با مطالعه موردی داعش است. نتایج پژوهش نشان دهنده تاثیر این نوع تفکر بر شکل گیری خشونت و در نهایت شرارت ناشی از ترویج و گسترش آن است.

اسلام، وحدت گرایی، خشونت، داعش