عباس علی پور - دانشگاه امام حسین (ع)
محسن سیاح - دانشگاه امام حسین (ع)

هدف از انجام این پژوهش، تبیین موضوع افراط گرایی در پاکستان به عنوان بحرانی ژیوپولتیک از یک سو است که نه تنها کشور پاکستان را با یک چالش جدی در شکل دهی دولت ملت و حاکمیت دوگانه مواجه کرده بلکه عملا کنترل بخش هایی از این کشور را از دست دولت مرکزی خارج کرده است و سپس بررسی پیامدهای و تاثیرات این بحران ژیوپولتیکی بر جهان اسلام است، چرا که امروز پیامدهای این بحران را به خوبی و وضوح می توان بر روابط پاکستان با همسایگان خود از جمله جمهوری اسلامی ایران و افغانستان و حتی هند از یک سو و بر دیگر مناقشات جهان اسلام از جمله بحران سوریه، حمله دولت سعودی به یمن و شکل دهی ایتلافات منطقه ای به محوریت عربستان سعودی مشاهده کرد. روش تحقیق توصیفی تحلیلی با استفاده از ابزار پرسشنامه ای خواهد بود. یافته های پژوهش نشان می دهد در حال حاضر پاکستان با سه چالش ژیوپولیتیکی مهم روبروست، این سه چالش عبارتند از: 1. تروریسم و افراط گرایی مذهبی قومی 2. دولت ضعیف و بحران اقتدار 3. دخالت قدرت های فرا منطقه ای. نتایج نشان می دهد بحران افراط گرایی با منشا جغرافیایی پاکستان در بلند مدت نه تنها تهدیدی برای رشد خشونت در این کشور قلمداد می گردد، بلکه این بنیادگرایی بعنوان سرچشمه ای برایس جریانات افراط گرایی منطقه ای و حتی کل جهان اسلام تلقی می گردد. براساس برخی تفاسیر نوین از مفهوم ژیوپولیتیک، قدرت بحران سازی یا امنیت زایی یک منطقه ژیوپلیتیک به شدت متاثر از عوامل محیط جغرافیایی است، به گونه ای که هر نوع فرآیند سیاسی در این جغرافیا به سرعت با پرخاشگری و خشونت ساکنان آن پیوند می خورد. در واقع ژیوپلیتیک مناطقی از پاکستان با توجه به محدودیت های ذاتی ساختاری، موانع فرهنگی فکری، رشد بی رویه جمعیت، کمبود امکانات مالی و تخصصی در جریان تاریخ، در حالت یا وضعیتی قرار گرفته است که فاقد مقدورات و ملزومات ضروری رشد اولیه بوده است. امتزاج تداوم این شرایط با ژیوپلتیک بحرانساز آن موجب ترویج و تعمیق رفتار خشونت بار در این منطقه شده است. از سوی دیگر این ژیوپولیتیک بحران ساز، پیامدهایی را برای برخی کشورهای همسایه همچون ایران و افغانستان و برخی مناقشات منطقه ای همچون بحران سوریه و یمن و ایجاد بهانه برای حضور نیروهایی فرامنطقه ای در غرب آسیا داشته است. در حال حاضر پاکستان با سه چالش ژیوپولیتیکی مهم روبروست، این سه چالش عبارتند از: 1. تروریسم وافراط گرایی مذهبی قومی 2. دولت ضعیف و بحران اقتدار 3. دخالت قدرت های فرا منطقه ای. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی در صدد بررسی بحران افراط گرایی در پاکستان و پیامدهای آن برای جهان اسلام است.

بحران ژیوپولیتیکی، افراط گرایی، پاکستان، جهان اسلام، امنیت