حسن کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا سیاسی دانشگاه شهید بهشتی تهران

سلفی ها به گروهی از مسلمانان اهل سنت و جماعت گفته می شوند که ضمن تمسک به دین اسلام، خود را پیرو سلف صالح دانسته و قرآن و سنت پیامبر را منبع احکام و تصمیمات خود می دانند. دو گروه به نام سلفی های سنتی و سلفی های جهادگرا از سلفی گری الهام گرفتند که در این میان گروه های جهادی سلفی ضمن انتقاد از سلفی گری سنتی، خشونت و ترور را راهی مناسب برای مقابله با حملات غرب علیه اسلام می دانند؛ اما تاریخ ثابت کرد که این نوع از سلفی گری هرچه بیشتر اسلام سیاسی را دچار چالش کرده و تاثیرات منفی نیز بر اعتبار اسلام به عنوان یک دین جهانی و خاورمیانه به عنوان یک منطقه ژیوپلیتیک گذاشت. گروه های سلفی که بنا به نظر سازمان های اطلاعاتی غرب سریع ترین جنبش اسلامی از نظر گسترش می باشند از جنوب شرق آسیا تا قاره آفریقا گسترش یافته اند که در این میان می توان به گروه هایی همچون القاعده، ابوسیاف، بوکوحرام و...اشاره کرد. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی انجام شده است و در تحلیل داده ها نیز از روش کیفی مبتنی بر استدلال قیاسی استفاده نموده است. سوالی که در این پژوهش مطرح می شود این است که جریان های افراطی سلفی گری (نیوسلفیسم) چه تاثیری بر خاورمیانه گذاشته اند پاسخ اولیه و فرضیه احتمالی آن است که جریان های افراطی سلفی گری با برداشت و تفسیری خاص از آیات جهادی قرآن و غزوات صدر اسلام و با رویکردی ایدیولوژیک با اعمال ترور و خشونت باعث ایجاد بحران در خاورمیانه شده اند. یافته های این پژوهش آن است که گروه های سلفی که افراطی و تندرو هستند و خشونت طلبی استراتژی آنها برای رسیدن به هدف است و عمده تمرکز و فعالیت آنها نیز در منطقه خاورمیانه است، باعث به وجود آمدن تحولات مهمی همچون رادیکالیسم، امنیتی شدن گفتمان اسلام سیاسی (نو سلفی گری)، درگیرهای فضایی مکانی، اشغال سرزمینی، جنگ های نیابتی، جهانی شدن امنیت در خاورمیانه و در نهایت می توان به تاثیراتی که بر اوضاع سیاسی و اقتصادی منطقه و امنیت اسراییل می گذارد، اشاره کرد.

سلفی گری، خاورمیانه، اشغال سرزمینی، جنگ های نیابتی، امنیت اسراییل