شبنم قریشی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، واحد تهران شرق ( قیامدشت)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
انسیه قربانی نیا - استادیار دانشکده هنر و معماری، واحد تهران شرق ( قیامدشت)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

نور از نام های خداوند و اسم یکی از سوره های قرآن کریم است. نور در علوم طبیعی و ادیان و مذاهب، عرفان و تصوف، ادبیات، حکمت و فلسفه مطرح شده و بر مصادیق گوناگونی اطلاق شده است. معماری اسلامی نیز براساس این مبانی نظری در آثاری چون بنای مساجد، نمود داشته است. نور از عوامل موثر بر ارزش فضایی است که به عنوان غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت، همواره در معماری اسلامی وجود داشته و در واقع نشان عالم والا و فضای معنوی است. به همین ترتیب نور در معماری ایرانی همیشه به منزله روشن کردن کامل فضای معماری بکار نمی رود؛ بلکه گاهی جنبه عرفان و تقدس به خود گرفته و جنبه های دیگر فضا را تحت تاثیر قرار داده و گاهی بر آنها تاکید می کند. در این مقاله، با بهره گیری از امکانات کتابخانه ای سعی بر آن شده تا مهمترین مصادیق نور و سایه از دیدگاه قرآن کریم، احادیث و حکمت مورد بررسی قرار گیرد.

مسجد، نور، سایه، معماری اسلامی