مهدی بدخشان - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان بوده و به دلیل واقع شده در میان روسیه ، ایران و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز از اهمیت ژیوپلیتیکی ویژه ای برخوردار است. وجود ذخایر و منابع غنی نفت و گاز در دریای خزر و لزوم تامینامنیت خطوط انتقال انرژی برای کشورهای مصرف کننده بر اهمیت این دریا افزوده است. در راستای ساماندهی مسایل زیست محیطی دریای خزر ، برنامه ریزی هماهنگ برای بهره برداری اقتصادی همه کشورهای ساحلی از منابع و ذخایراین دریا ، ایجاد کرویدورهای ارتباطی شرق - غرب و شمال –جنوب و همچنین جلوگیری از گسترش تروریسم ، لزومهمگرایی و ایجاد سازمان منطقه ای توسط کشورهای ساحلی بیش از گذشته احساس می گردد. این مقاله در صدد است با روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه اسنادی به بررسی و تحلیل چالش ها و فرصتهای همگرایی و ایجاد سازمان منطقه ایدر دریای خزر بپردازد. به نظر می رسد همگرایی کشورهای ساحلی و ایجاد سازمان منطقه ای با چالش هایی از جمله عدم احساس نیاز حقیقی برخی کشورهای ساحلی به تشکیل سازمان منطقه ای ، اختلاف نظر کشورهای ساحل ی درتدوین رژیم حقوقی جامع دریای خزر و نحوه تقسیم بستر و زیر بستر دریا و همچنین دخالت کشورها و قدرتهایفرامنطقه ای روبروست که ادامه این روند علاوه بر تشدید مسایل زیست محیطی ، موجب حضور بیشتر کشورهای فرامنطقه ای در این دریا و ایجاد تنش خواهد گردید. به نظر می رسد فعال تر نمودن بنادر ساحلی ایرانی دریای خزر و ایجاد احساس وابستگی کشورهای ساحلی به این بنادر در راستای متقاعد نمودن کشورهای ساحلی به ایجاد کرویدور ترانزیتی از مسیر ایران و تقویت همگرایی بی تاثیر نخواهد بود.

دریای خزر، همگرایی ، کشورهای ساحلی، سازمان منطقه ای ، قدرتهای فرامنطقه ای ، انرژی