الهام طالبیان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه, دانشکده علوم و منابع طبیعی
احمد ایمانی - استادیار دانشگاه ارومیه, دانشکده علوم و منابع طبیعی
کوروش سروی مغانلو - استادیار دانشکده علوم و منابع طبیعی دانشگاه ارومیه

سم زیرالنون یک ترکیب غیر استروییدی با فعالیت استروژنی است که بوسیله قارچ فوزاریوم در خوراک دام و آبزیان تولید شده و موجب اختلالات تولیدمثلی در حیوان و سرانجام اختلالات استروییدی در انسان می شود. زیرالنون در حیوانات به دو ترکیب آلفا زیرالنول و بتازیرالنول متابولیزه می شود که با گلوکورونیک اسید کنژوگه می شوند. زیرالنون سبب فعالیت استروژنی در خوک و دامهای شیری می شود. همچنین زیرالنون سبب سمیت تحت حاد از طریق خوراک یا صفاق در موش و خوک می شود. به دلیل ضایعات وارده اقتصادی ناشی از زیرالنون سیاستها و روشهایی جهت سم زدایی آن از خوراک دام و آبزیان از جمله فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی و زیست شناختی ارایه شده است.با افزایش روزافزون استفاده از مواد غذایی گیاهی به جای منابع حیوانی پر هزینه سمیت زیرالنون تبدیل به یک مسیله جدی برای کشاورزان و تولیدکنندگان صنایع خوراک دام و طیور و آبزیان شده است. زیرالنون سبب سمیت حاد از طریق خوراک یا صفاق در موش و خوک می شود. بر اساس مطالعات انجام شده، خوکها حساسترین و گاوها و گوسفندها مقاومترین حیوانات به این سم می باشند. به نظر می رسد که دامها نسبت به اثرات استروژنی زیرالنون حساسیت کمتری دارند.یک اثر محتمل در بوقلمون و نوزادان مرغ ها بروز خصوصیات ثانویه جنسی در غلظتهای بالای سم زیرالنون می باشد.در این مطالعه مروری سمیت و متابوبیسم و اثرات مایکوتوکسین زیرالنون در دامها و آبزیان به طور خلاصه بررسی شده است.

زیرالنون، گلوکورونیک اسید، استروژن، سم زدایی