حسین مهرپویا - استادیار معماری و باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
احمد شامل جهرمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستانشناسی و مربی دانشگاه پیام نور
سلیمان حدادی نسب - دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

یکی از ویژگی های مهم و قابل توجه در معماری استان هرمزگان، وجود خانه های شاخص دوران قاجار و پهلوی می باشد. که تا کنون با وجود نقش، تنوع و ویژگی ها خاص معماری، تحقیقات کاملی درباره منشا عناصر معماری این خانه هاصورت نگرفته است. در همین راستا به دلایل، در معرض تخریب قرار گرفتن آنها به واسطه تغییر شیوه زندگی، تعدد مالکین، مهاجرت و به طور کلی از دست دادن جذابیت ها برای زندگی امروز، شناخت عناصر معماری این خانه ها و همچنین جهتجذب گردشگر داخلی و خارجی، مطالعه آنها، ضروری به نظر می رسد. در جهت نیل به این مقصود به روش توصیفی -پیمایشی، از یک سو نقشه های معماری خانه ها را تحلیل و از سوی دیگر مستندات تاریخی مربوط به معماری حوزه خلیج فارس مورد مطالعه قرار گرفته شده است. نتایج تحقیقات نشان می دهد، که خانه های باارزش هرمزگان غالبا در محدودهزمانی قاجاریه تا دوره پهلوی ساخته شده اند. اکثر ساختمان ها نیمه درون گرا هستند، بدین صورت که اطاق ها در اطراف یک حیاط مرکزی قرار دارند و در ساخت آنها اقلیم کاملا مد نظر بوده است و نیز عناصری که در خانه های دیگر ایرانیوجود دارد، در خانه های هرمزگان نیز قابل لمس و روییت هستند.البته دارای ویژگی های خاصی نیز می باشند که خود را باخانه های قدیمی فلات مرکزی ایران متفاوت نشان می دهند.از جمله اینکه، با وجود درون گرا بودن، ولی ارتباط آن ها با فضای خارج کاملا بسته نیست و همچنین به دلیل تبادل تجاری بین بنادر این سواحل با کشور های عربی تزیینات ساختمان و فرم قوس ها و بازشوهای ساختمان، شباهت بسیار زیادی با ساختمان های جنوبی خلیج فارس دارند، که این میتواند تاثیرات دوسویه، حاکی از اقلیم مشترک باشد.

هرمزگان، معماری خانه ها، منشا، دوران قاجار و پهلوی