امیرهاشم پورمافی - استادیارگروه باستان شناسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
لیلا توده فلاح - کارشناسی ارشد باستان شناسی

عصر صفوی، عصرشکوفایی هنراسلامی در ایران است. معماری نیز مانند دیگر هنرهای ایرانیان در این دوره فصلی جدید و فراموش نشدنی را آغاز کرد و آنچه از خود به جای گذاشته است تجلی زیبایی هنر و اندیشه معماران آن عصر است. معماری بناهای دوره صفوی از شکوه خاصی برخوردار می باشد و عمارت سازی نیز در این عصر به اوج شکوفایی خود رسید. چشمه عمارت جزو شاهکار معماری عصر صفوی در منطقه شمال، همانند دیگر بناهای شهر های سنتی، علاوه بر کارکردی که دارد، مکانی برای تبلور و انتقال مفاهیم نهفته درجهان بینی پدید آورندگان آن بشمار می آید. مقاله پیشرو جهت دستیابی به سیستم آبرسانی و شبکه انتقال و ذخیره و تامین آب در چشمه عمارت بهشهر میباشد. از اینرو با مطالعه اسناد و متون تاریخی و بررسی میدانی موضوع تحقیق مشخص شد. در چشمه عمارت یک شبکه انتقال آب پیشرفته ای با تنبوشه طراحی و اجرا شده و آب آن پس از انتقال به داخل بنا و حوضچهها از طریق آبراهههای موجود از طبقه دوم به حوضچه طبقه همکف و از آنجا به کمک یکسری آبراهههای تعیین شده در سه طرف بنا میچرخیده و بعد جهت شرب مردم به مصرف میرسیده است. از مهمترین ارزشهای این بنا میتوان به نظام گردش آب، چگونگی هدایت و بکارگیری قابلیت های طبیعی منطقه اشاره کرد. اعتبار و اهمیت چشمه در مرکز بنا باعث شده که آن را چشمه عمارت بنامند. انتقال و هدایت آب بوسیله تنبوشهها با ظرافت و جزییات بیبدیل به طبقه دوم و تقسیم آن به چهار حوضچه و بازی آب در جویها، حوضها و آبشرهها در محور اصلی باغ از شاهکارهای مهم معماری و باغسازی ایران است.

چشمه عمارت، تاسیسات آبرسانی، تنبوشه، نظام گردش و انتقال آب، بهشهر