امیرحسین هوایی شمس آبادی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده فنی مهندسی، گروه مدیریت محیط زیست(HSE ،)زاهدان، ایران.
مهناز نصرآبادی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده فنی مهندسی، گروه مدیریت محیط زیست(HSE ،)زاهدان، ایران.
ضیاءالدین الماسی - دانشکده محیط زیست، کرج، گروه توسعه پایدار، کرج، ایران.

زمینه و هدف: سیلس ماده معدنی است که به میزان فراوانی در طبیعت و به اشکال گوناگون یافت می شود، سیلیس ترکیب اصلی خاک، ماسه، شن، ریگ و گرانیت و دیگر ترکیبات معدنی پوسته زمین میباشد که خطر زایی بلوری آن یا آلفا کوارتز(سیلس آزاد) بیشتر از بقیه انواع آن بوده و تماس باگردوغبارهای حاوی سیلیس باعث آسیبهای ریوی و درنهایت منجر به سیلیکوزیس و مرگ می گردد. هدف از ارایه این مقاله بررسی وجود یا عدم وجود آلاینده سیلیس آزاد کریستالی 2SiOدر هوای شهرستان ساوه و تاثیر آن بر دستگاه تنفسی افراد می باشد.روش بررسی: این تحقیق از نوع مطالعات تجربی و کاربردی است که با اندازه گیری آلاینده سیلیس آزاد هوای شهرستانساوه در طول شیفت کاری کارگران و بررسی مقادیر به دست آمده با مقادیر مجاز استاندارد (حدود مجاز مواجهه شغلی درایران TWA انجام پذیرفته است. در این پژوهش با استفاده از روشهای نمونه برداری فردی و محیطی میزان تماس با گردوغبار قابل استنشاق اندازه گیری و غلظت سیلیس آزاد موجود در هوا و نمونه های گردوغبار توسط روش تفرق اشعه ایکس XRD مورد آنالیز قرار گرفت یافته ها: نتایج حاصله نشان داد که آلودگی هوا به شکل گردوغبار قابل استنشاق منتشره در هوای شهر ساوه حاوی سیلیسآزاد از نوع بلوری یا همان کوارتز بوده و درصد سیلیس آزاد در این گردوغبارها در منطقه مذکور به میزانی است کهغلظت گردوغبار منتشره بیش از غلظت مجاز آن می باشد. بنابراین مواجهه طولانی مدت و بدون به کارگیری اقداماتحفاظتی، احتمال ابتلا به مشکلات ریوی در کارگران شاغل در این منطقه را افزایش می دهد.

سیلیس آزاد، ذرات قابل استنشاق، سیلیکوزیس،XRD،شهرستان ساوه