ناصر حاجی کتابی - کارشناس ارشد زارعت، دانشگاه آزاد واحد ورامین- پیشوا
رضا ضرغامی - پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، کرج، ایران
امیرحسین امیدی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

به منظور بررسی تاثیر قارچ های آربوسکولار مایکوریزا (AM) و تنش خشکی بر عملکرد و اجزاء عملکرد در گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، آزمایشی در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا اجرا گردید. آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی در چهار سطح (S0 عدم تنش، S1 تنش در مرحله 50 درصد گلدهی، S2 تنش در مرحله 100 درصد گلدهی و S4 تنش در مرحله دانه بندی) و استفاده از قارچ های مایکوریزا به عنوان فاکتور فرعی در سه سطح (M0 عدم استفاده از قارچ مایکوریزا، M1 استفاده از قارچ مایکوریزا گونه G. mosseae وM2 استفاده از قارچ مایکوریزا گونه G. intraradices ) بودند. نتایج نشان داد که، تنش خشکی باعث کاهش معنی دار صفاتی همچون، تعداد شاخه های فرعی، تعداد غوزه در شاخه و عملکرد دانه گردید، اما بر تعداد دانه در غوزه تاثیر معنی داری نداشت. همچنین تاثیر قارچ مایکوریزا نیز بر صفات فوق معنی داربود، بطوریکه بیشترین میزان عملکرد بعنوان مهمترین صفت مورد بررسی، به میزان 3860 کیلوگرم در هکتار در تیمار قارچ مایکوریزای گونه G. intraradices مشاهده گردید. نتایج بدست آمده در این آزمایش نشان داد که، حساسترین مرحله دوره رشد گیاه گلرنگ به لحاظ آبیاری، در مرحله 50 درصد گلدهی بوده، زیرا قطع آبیاری در مراحل غنچه دهی و گلدهی، از حساسیت بیشتری نسبت به قطع آبیاری در مقایسه با مرحله پرشدن دانه در گیاه گلرنگ برخوردار است. همچنین با بررسی اثرات قارچ های مایکوریزا در این آزمایش مشخص گردید، قارچ های مایکوریزا بعنوان کودهای بیولوژیک می توانند با عملکرد مثبت خود در فرآیند رشد و نمو باعث افزایش عملکرد شده و از اثرات منفی تنش کاسته و گیاه را در شرایط تنش خشکی حفظ نمایند.

گلرنگ، قارچ های مایکوریزا، اجزاء عملکرد، عملکرد دانه، تنش خشکی