چینه سنگی و تفسیر محیط رسوبی نهشته های آنیزین پنجره فرسایشی آق دربند (شمال شرق ایران)

نهشته های آنزین در ناحیه آق دربند به عنوان سازند نظر کرده معرفی گردیده است. این سازند با لیتولوژی کربناته- آذر آواری به عنوان یکی از سازندهای موجود در پی سنگ کپه داغ در پنجره فرسایشی آق دربند در شمال شرق ایران برونزد دارد. این سازند با مرز تدریجی در بالای سازند سفید کوه و با مرز فرسایشی در زیر سازند سینا قرار دارد. در این تحقیق دو برش چینه شناسی الگو و کال بست 1 در باریکه شمالی و برش کال بست 2 در باریکه جنوبی، در بخش شمالی پنجره فرسایشی آق دربند اندازه گیری و 80 نمونه برداشت شده است. نام گذاری سنگ های آهکی با استفاده از طبقه بندی دانهام و نام گذاری سنگ های آذر آواری بر اساس طبقه بندی فیشر و مک فی صورت گرفته است. به کمک مطالعات پیتروگرافی صورت گرفته، هشت رخساره کربناته و دو رخساره آذر آواری تشخیص داده شد که رخساره های کربناته در قالب سه کمربند لاگونی، سدی و دریای باز و رخساره های آذر آواری در قالب دو رخساره دانه متوسط و دانه ریز تقسیم گردیدند. مجموعه رخساره های لاگونی (A) که از سمت ساحل به دریا شامل رخساره های وکستون پلت، بیو کلست دار (A1)، وکستون بیوکلستی (A2) و پکستون و کستون بیوکلستی اینتراکلست دار (A3) می باشد. مجموعه رخساره های سدی (B) که این مجموعه رخساره ای از سمت خشکی به دریا شامل رخساره های گرینستون پلوئید، اکینودرم دار (B1)، گرینستون اائید، آنککوئید دار (B2)، گرینستون بیوکلستی، آنکوئید دار (B3) و رخساره گرینستون اکینودرم، اائید دار (B4) می باشد. مجموعه رخساره ای دریای باز (C)، که این کمربند رخساره ای دارای یک رخساره و کستون فسیل دار (C1) می باشد. علاوه بر رخساره های کربناته، به طور متناوب رخساره های آذر آواری (D) نیز مشاهده می گردد که به سمت بالای سازند، ضخامت آنها افزوده می شود. این رخساره ها شامل رخساره آذرآواری دانه ریز (D1) و رخساره آذرآواری دانه متوسط (D2) می باشد. با توجه به اطلاعات رخساره ای، مطالعات قبلی و نیز رخساره های مشابه در کشورهای همجوار مدل رسوبی رسوبات سازند نظر کرده در ناحیه مورد مطالعه تفسیر شده است. اعتقاد بر این است که نهشته های این پنجره حداقل تا اواخر تریاس در حاشیه جنوبی پلیت توران بر جای گذاشته شده اند. مطالعات نیز وجود یک حوضه پیش کمانی را با توجه به فرورانش پالئوتتیس به زیر پلیت توران در چنین محیطی محتمل می داند. از سوی دیگر بررسی ها نشان می دهد که سازندسفید کوه در یک پلت فرم کربناته از نوع رمپ هموکلین بر جای گذاشته شده است. بنابراین با توجه به نوع رخساره ها و تغییرات عمودی آنها در توالی مورد مطالعه و اینکه سازند نظر کرده یک گذر تدریجی از رخساره های کربناته سازند سفید کوه به سیلیسی آواری های ولکانوژنیک سینا است لذا محیط رسوبی این سازند نیز یک پلت فرم کربناته از نوع رمپ که در یک حوضه پیش کمانی قرار داشته تفسیر می شود. مهمترین تفاوت این محیط با رمپ کربناته سفید کوه قرار داشتن کمان های ماگمایی در فاصله دورتری نسبت به حوضه است که مهم ترین شاخصه آن تشکیل رخساره های آذرآواری دانه ریزتر در سازند نظر کرده نسبت به سفید کوه است. لازم به ذکر است که افزایش رسوبات آذرآواری از سازند سفید کوه به سازند سینا موید افزایش شدت فعالیت های ولکانیکی است. در اواخر آنیزین با عملکرد فاز کوهزایی سیمیرین پیشین، پسروی در این محیط رسوبی صورت گرفته که حاصل آن نهشته شدن واحد کنگلومرائی در قاعده سازند سینا است. این کنگلومرا به عقیده روتنز الیگومیکتیک بوده و اکثر از پبلهای کربناته سفید کوه تشکیل یافته است.

Keywords:

چینه سازی , محیط رسوبی , آنزین , آق دربند , ایران