ابوطالب عزیزی - کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی(اصلاح نباتات) ، رییس گروه آمارهای کشاورزی، مرکز آمار ایران و دانشجوی مقطع دکتری تخصصی زراعت (گرایش اکولوژی گیاهان زراعی) واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی

سرشماری عمومی کشاورزی در مهر و آبان 1393 در سراسر کشور به مرحله اجرا درآمد. این سرشماری پنجمین سرشماری عمومی کشاورزی در ایران است که به توصیه سازمان کشاورزی و غذای جهان( FAO) اجرا شده است. نگاهی به نتایج این سرشماری و مقایسه آن با سرشماری عمومی کشاورزی 1382 حاکی از این است که اراضی زراعی کشور نسبت به سال 1382حدود 9 درصد کاهش یافته است. بررسی نتایج نشان می دهد که قسمتی از کاهش اراضی زراعی مربوط به تغییر کاربری اراضی زراعی به باغ و قلمستان می باشد و قسمتی از آن نیز رها سازی اراضی زراعی به دلیل خشکسالی و مدیریت نامطلوب اراضی به خصوص اراضی زراعی آبی و همچنین تغییر کاربری زراعی به مسکونی و صنعتی می باشد. این نظر دور از انتظار نیست که به دلیل ارزش کمتر زمین های زراعی نسبت به واحدهای مسکونی و صنعتی قسمتی از اراضی کشاورزی با تغییر کاربری به واحدهای مسکونی یا صنعتی تبدیل شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که علیرغم کاهش 9 درصدی اراضی زراعی سطح برداشت محصولات سالانه نسبت به سال 1382 فقط 3 درصد کاهش داشته است که نشان دهنده این است که کاهش اراضی زراعی آبی تا حدودی از طریق کشت مجدد و کاهش اراضی آیش(زمین های زراعی که در سال زراعی مورد نظر در استراحت به سر می برند) جبران شده است. از منظر زیست محیطی تغییر اراضی زراعی به غیر کشاورزی اکوسیستم را با خطر جدی مواجه خواهد کرد. از طرف دیگر نتایج سرشماری عمومی کشاورزی 1393 نشان دهنده این موضوع است که با کاهش اراضی زراعی، کشاورزان استفاده از اراضی زراعی موجود را از طریق افزایش کاشت مجدد و کاهش آیش، افزایش داده اند. استفاده بیشتر از زمین های زراعی به دلیل کاهش عناصر غذایی در دراز مدت موجب تخریب خاک ها خواهد شد. این موضوع در حال حاضر نیز در برخی از مناطق کشور موجب تخریب زمین های زراعی شده و مواد آلی و معدنی خاک ها به شدت کاهش یافته که منجر به فقیر شدن اراضی کشاورزی شده است.

سرشماری عمومی کشاورزی، مساحت اراضی زراعی، بهره برداری کشاورزی، سطح برداشت، محصولات زراعی، محیط زیست